1.Փակագծում տրված  բառերից ընտրի՛ր ճիշտը:

Հեռավոր անապատում (մոլեգնում, վարարում)  էր մրրիկը:

(Հայերեն լեզուն, հայերենը)  հնդեվրոպական լեզվաընտանիքում առանձին լեզու է:

Երեկոյան (բառաչում, մայում) էին  արոտավայրերից տուն եկող կովերն ու հորթերը:

Միայն սայլերին լծված (նժույգների, ձիերի) խրխնջյունն էր տարածվում լռության մեջ:

Քամին (փռփռացնում, փրփրեցնում) էր նրա հագուստի փեշերը:

(Ամոլ, ամուլ) դաշտերը դարձան արգասաբեր ու բերրի:

Ամառները նա հաճախ էր գնում  գյուղ՝ (իր, իրեն) պապերի ծննդավայրը:

Բնավորության այդ գծերը նա (ժառանգել, ժառանգություն էր ստացել ) ծնողներից:

Անդրանիկ զորավարի մասին ժողովուրդը  բազմաթիվ (ավանդույթներ, ավանդություններ) է ստեղծել:

Աբովյան (փողոցի վրա, փողոցում)  մի նոր գրախանութ է բացվել:

2.Ընդգծիր ճիշտ ձևերը:

Բազմիցս – բազմիցս անգամ

Բազմիցս մենք փորձում էինք մշակել ամենօրյա նախագծերը, բայց արդյունք չէր ունենում։

Կրկին – կրկին անգամ

Աննան  հերթական պարտությունից հետո կրկին փորձեց լողալ։

Սովորացնել – սովորեցնել

Դասախոսը մեզ սովորեցնում էր, ինչպես ճիշտ գործածել անդեմ բայերը նախադասության մեջ։

Ներեղություն – ներողություն

Հայկը ներողություն էր խնդրում իր կատարած սխալների համար։

Ի շնորհիվ – շնորհիվ

Շնորհիվ մեր բոլորի ջանքերի մեր արդյունքը կատարյալ էր։

Պայթեցնել – պայթացնել

Տեխնիկաները պայթեցնում էին սարերը, գործարաններ կառուցելու համար։

Թարմացնել – թարմեցնել

Սոնան թարմացնում էր պատուհանագոքին դրված ծաղիկները։

Առաջին — առաջի

Առաջին անգամ ես որոշեցի գնալ ընկերուհիներիս հետ զբոսանքի։

Վարժ-3 էջ 36

3․Completa la siguiente conversacion con los verbos del recuadro.

leventarse, acostarse, ducharse

1. Y tu, Juan, ¿a que hora te levantas?
2. Bueno, yo me levanto pronto, a las siete, mas o menos, ducharse ripitamante y torno un cafe.
3. Y tu, mujer, ¿a que hora te levantas?
4. Pues a las siete i media. Ella tambien se acostarse mas tarde , sobre las doce de la noche.
5. ¿Y tus hijos?
6. Ellos cenan, ven un puco la tele y acostan temprano, a las diez.
7. ¿Y a que hora levantan?
8. A las ocho porque entran al colegio a las nueve.
9. ¿Y los dias de fiesta tambien leventan todos temperano?
10. ¡Ah, no, ni hablar, los domingos leventamos nos tarde a las diez,  porque, claro, tambien  nos acostamos mas tarde.

Վարժ-4 էջ 37

4.Escucha y comprueba.

5.Forma frases.

2. ¿A que hora/emprazar/la pelicula?

¿A que hora empraza la pelicula?

3.Mi madre/ir/al trabajo en autobus.

Mi madre voy la trabaja en autobus.

4.Yo volver/a mi casa/a las siete.

Yo vuelves  a mi casa a las siete.

5.¿Cuando/volver/ vacaciones tus hermanos?.

¿Cuando van vacaciones tus hermanos?.

6.Ir-nosostros/al colegio/en autobus.

Vamos al colegio en autobus?.

7. ¿Como/ir/ al trabajo?.

Como vas al trabajas.

8.Ir-vosotros/al colegio/en autobus.

Vas al colegio en autobus.

9. ¿A que hora/ emprezar/ las clases?.

¿A que hora emprezamos las clases?

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

ԵՐԵԽԱՅԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Սույն օրենքը սահմանում է երեխայի իրավունքները, պետության, համապատասխան մարմինների և քաղաքացիների պարտականությունները, ինչպես նաև երեխայի իրավունքների պաշտպանության բնագավառում պետական քաղաքականության իրականացման ծրագրային հիմունքները և կարգավորում է դրանց հետ կապված հարաբերությունները:

Գ Լ ՈՒ Խ  I

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Պետությունը ելնում է հասարակության մեջ երեխային լիարժեք կյանքի նախապատրաստման, նրա մեջ հասարակական և ստեղծագործական ակտիվության զարգացման, բարձր բարոյական հատկանիշների, հայրենասիրության և որպես քաղաքացու դաստիարակման առաջնահերթության սկզբունքներից: Երեխան գտնվում է հասարակության և պետության հովանավորության ու պաշտպանության ներքո:

Երեխա է համարվում 18 տարին չլրացած յուրաքանչյուր ոք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նա օրենքով սահմանված կարգով գործունակություն է ձեռք բերում կամ գործունակ է ճանաչվում ավելի վաղ:

Հայաստանի Հանրապետությունում երեխայի իրավունքները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով, սույն օրենքով և Հայաստանի Հանրապետության այլ նորմատիվ իրավական ակտերով: Եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով սահմանված են երեխայի իրավունքները կարգավորող այլ նորմեր, քան նախատեսված են սույն օրենքով, ապա կիրառվում են միջազգային պայմանագրի նորմերը:

Երեխայի իրավունքների պաշտպանությունն իրականացնում են լիազորված պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Պետությունը համապատասխան մարմինների միջոցով համագործակցում է երեխայի իրավունքների պաշտպանությանը նպաստող անձանց և հասարակական միավորումների հետ:

Երեխաներն ունեն հավասար իրավունքներ` անկախ իրենց և ծնողների կամ այլ օրինական ներկայացուցիչների (որդեգրողների, խնամակալների կամ հոգաբարձուների) ազգությունից, ռասայից, սեռից, լեզվից, դավանանքից, սոցիալական ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից, կրթությունից, բնակության վայրից, երեխայի ծննդյան հանգամանքից, առողջական վիճակից կամ այլ հանգամանքից:

Գ Լ ՈՒ Խ  II

ԵՐԵԽԱՅԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԵՐԱՇԽԻՔՆԵՐԸ

Յուրաքանչյուր երեխա ունի կյանքի իրավունք:

Պետությունն ու նրա համապատասխան մարմինները ստեղծում են անհրաժեշտ պայմաններ երեխայի ապրելու և զարգանալու համար:

Յուրաքանչյուր երեխա ծննդյան պահից ունի անվան և քաղաքացիության իրավունք:

Երեխայի ծննդյան փաստն օրենքով սահմանված կարգով գրանցվում է քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մարմնի կողմից:

Երեխան քաղաքացիություն է ձեռք բերում, նրա քաղաքացիությունը դադարում է «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի առողջության պահպանման և ամրապնդման իրավունք:

Պետական համապատասխան մարմիններն ապահովում են առողջապահական ծառայություններից երեխայի անվճար կամ արտոնյալ պայմաններով օգտվելու հնարավորությունը` ամենամյա առողջապահական նպատակային ծրագրերի շրջանակներում:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի ֆիզիկական, մտավոր և հոգևոր լիարժեք զարգացման համար անհրաժեշտ կենսապայմանների իրավունք:

Երեխայի զարգացման համար անհրաժեշտ կենսապայմանների ապահովման հարցում հիմնական պատասխանատվությունը կրում են ծնողները կամ այլ օրինական ներկայացուցիչները:

Ծնողների կամ այլ օրինական ներկայացուցիչների կողմից երեխայի համար անհրաժեշտ կենսապայմանների ապահովման անկարողության կամ անհնարինության դեպքում պետությունը ցուցաբերում է համապատասխան օգնություն:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի ամեն տեսակի (ֆիզիկական, հոգեկան և այլ) բռնությունից պաշտպանության իրավունք:

Ցանկացած անձի, այդ թվում` ծնողներին կամ այլ օրինական ներկայացուցիչներին, արգելվում է երեխային ենթարկել բռնության կամ նրա արժանապատվությունը նվաստացնող պատժի, կամ նմանօրինակ այլ վերաբերմունքի:

Երեխայի իրավունքների և օրինական շահերի ոտնահարման դեպքում խախտողը պատասխանատվություն է կրում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Պետությունն ու նրա համապատասխան մարմիններն իրականացնում են երեխայի պաշտպանությունը ցանկացած բռնությունից, շահագործումից, հանցավոր գործունեության մեջ ներգրավելուց, այդ թվում` թմրանյութերի օգտագործումից, դրանց արտադրության կամ առևտրի մեջ ներգրավումից, մուրացկանությունից, անառակությունից, մոլի խաղերից և նրա իրավունքների և օրինական շահերի այլ ոտնահարումից:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի մտքի, խղճի և դավանանքի ազատության իրավունք:

Երեխայի հայացքները, համոզմունքները և կարծիքը ենթակա են նրա տարիքին և հասունությանը համապատասխան պատշաճ ուշադրության:

Յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի ազատորեն արտահայտելու իր կարծիքը, որոնելու, ստանալու և հաղորդելու գաղափարներ ու տեղեկատվություն հաղորդակցության ցանկացած միջոցով: Երեխայի տեղեկատվություն ստանալու իրավունքը կարող է սահմանափակվել օրենքով:

Դավանանքի ազատության և համոզմունքների արտահայտման իրավունքը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է պետական կամ հասարակական անվտանգության, հասարակական կարգի, երեխայի առողջության, բարոյական նկարագրի կամ այլ անձանց հիմնական իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության համար:

Արգելվում է առանց ծնողի կամ այլ օրինական ներկայացուցչի համաձայնության մինչև 16 տարեկան երեխայի մասնակցությունը կրոնական կազմակերպություններին:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի կրթություն ստանալու և ուսումնական հաստատություն ընտրելու իրավունք:

Պետական համապատասխան մարմինները ստեղծում են անհրաժեշտ պայմաններ երեխայի անհատականության դրսևորման, տաղանդի, մտավոր և ֆիզիկական ունակությունների զարգացման համար` հիմնելով հանրակրթական, մասնագիտական դպրոցներ, մարզական, տեխնիկական և մշակութային ստեղծագործական մանկական կենտրոններ և այլն:

Պետական համապատասխան մարմինները մշակում և իրականացնում են տաղանդավոր երեխաների հայտնաբերման, նրանց դաստիարակության և կրթության կազմակերպման համապատասխան ծրագրեր:

Միջնակարգ կրթությունը պետական ուսումնական հաստատություններում անվճար է:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի պետական ուսումնական հաստատություններում մրցութային հիմունքներով անվճար բարձրագույն և այլ մասնագիտական կրթություն ստանալու իրավունք:

Պետական համապատասխան մարմիններն ապահովում են երեխայի կրթության և մասնագիտական պատրաստության համար անհրաժեշտ տեղեկատվության և նյութերի տրամադրման մատչելիություն:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի ծնողներին ճանաչելու և նրանց հետ համատեղ ապրելու իրավունք` բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված այն դեպքերի, երբ դատարանի որոշմամբ ծնողներից կամ ծնողից երեխայի բաժանումը համարվում է անհրաժեշտություն` ելնելով երեխայի շահերից:

Պետությունն ու նրա համապատասխան մարմինները նպաստում են ընտանիքի վերամիավորմանը:

Երեխայի խնամքն ու դաստիարակությունն իրականացվում են հիմնականում ընտանիքում, որոնց պատասխանատվությունը կրում են ծնողները կամ այլ օրինական ներկայացուցիչները, ինչպես նաև պետության կողմից լիազորված պետական մարմինները: Նրանք ստեղծում են անհրաժեշտ պայմաններ երեխայի լիարժեք զարգացման, դաստիարակության, կրթության, առողջության պահպանման, ընտանիքում և հասարակության մեջ ինքնուրույն կյանքի նախապատրաստման համար:

Ընտանիքում երեխայի լիարժեք խնամքը և դաստիարակությունն ապահովելու նպատակով պետությունը և նրա համապատասխան մարմիններն օգնություն են ցույց տալիս ծնողներին կամ այլ օրինական ներկայացուցիչներին` երեխայի բարեկեցությունն ապահովելու համար, խրախուսում են ընտանիքին աջակցող հոգեբանական, մանկավարժական խորհրդատվական ծառայությունների գործունեությունը:

Երեխայի իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը նրա ծնողների կամ այլ օրինական ներկայացուցիչների հիմնական պարտականություններից է:

Երեխայի կողմից Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության խախտման դեպքում ծնողները կամ այլ օրինական ներկայացուցիչները պատասխանատվություն են կրում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Ծնողների (ծնողի) հետ համատեղ չբնակվող երեխան ունի նրանց (նրա) հետ անձնական կանոնավոր փոխհարաբերությունների և ուղղակի կապերի պահպանման իրավունք` բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության ամուսնության և ընտանիքի օրենսգրքով սահմանված դեպքերի:

Բնակելի տարածության վարձակալի կամ սեփականատիրոջ ընտանիքի անդամ հանդիսացող երեխան ունի այդ վարձակալի կամ սեփականատիրոջ զբաղեցրած բնակելի տարածությունում ապրելու իրավունք` անկախ իր բնակության վայրից:

Երկկողմանի ծնողազուրկ երեխան ունի արտահերթ բնակելի տարածություն ստանալու իրավունք` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Յուրաքանչյուր երեխա (ներառյալ որդեգրված) ծնողի մահվան, ինչպես նաև դատարանի վճռով ծնողին մեռած հայտարարելու դեպքում, անկախ բնակության վայրից, ունի ժառանգություն ստանալու իրավունք` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով սահմանված կարգով:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի իր ժողովրդի պատմությանը, ավանդույթներին, հոգևոր արժեքներին և համաշխարհային մշակույթին հաղորդակցվելու իրավունք:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի գեղարվեստական, գիտական և տեխնիկական ստեղծագործության ազատության, մշակութային կյանքին մասնակցելու, իր ունակություններն ու հետաքրքրությունները դրսևորելու իրավունք:

Երեխայի ստեղծագործական հնարավորությունների զարգացման նպատակով պետությունը խրախուսում է ֆիլմերի և տեսաֆիլմերի, հեռուստահաղորդումների թողարկումը, մանկական թերթերի, ամսագրերի, գրքերի հրապարակումը, ապահովում դրանց մատչելիությունը:

Արգելվում է երեխայի առողջության, մտավոր և ֆիզիկական զարգացման, դաստիարակության վրա բացասական ազդեցություն ունեցող, բռնության և դաժանության պաշտամունք քարոզող, մարդկային արժանապատվությունը նսեմացնող, ընտանիքը վարկաբեկող, իրավախախտումներին նպաստող զանգվածային տեղեկատվության և գրականության տարածումը:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի իր տարիքային հնարավորություններին, զարգացման առանձնահատկություններին և ունակություններին համապատասխան մասնագիտություն ստանալու, օրենքով չարգելված աշխատանքային գործունեություն ծավալելու իրավունք:

Երեխայի հետ աշխատանքային պայմանագիր կարող է կնքվել նրա 16 տարին լրանալուց հետո, բացառությամբ ժամկետային աշխատանքային պայմանագրերի:

Մինչև 16 տարեկան երեխաները կարող են ընդունվել ժամանակավոր աշխատանքի` ծնողներից մեկի (որդեգրողի) կամ հոգաբարձուի (խնամակալի) և խնամակալության և հոգաբարձության մարմնի գրավոր համաձայնությամբ, եթե դա չի խանգարում նրանց ուսուցման գործընթացին:

Երեխան ունի աշխատանքի արտոնյալ պայմանների իրավունք: Երեխայի աշխատանքի ընդունման առանձնահատկությունները, արտոնությունները և պայմանները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքով:

Արգելվում է երեխային ներգրավել ալկոհոլային խմիչքների, թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի, ծխախոտի, էրոտիկա և սարսափ բովանդակող գրականության և տեսաերիզների արտադրության, օգտագործման կամ իրացման մեջ, ինչպես նաև այնպիսի աշխատանքներում, որոնք կարող են վնասել նրա առողջությանը, ֆիզիկական և մտավոր զարգացմանը, խոչընդոտել կրթություն ստանալուն:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի հանգստի և ժամանցի, իր տարիքին համապատասխան խաղերին և միջոցառումներին ազատորեն մասնակցելու իրավունք:

Պետական համապատասխան մարմինները խրախուսում են երեխայի հանգստի և ժամանցի կազմակերպումը` ստեղծելով արտադպրոցական, մանկապատանեկան, մշակութային, մարզական, հանգստի և առողջության ամրապնդմանն ուղղված հաստատություններ:

Երեխայի հանգստի կազմակերպման համար նախատեսված նյութատեխնիկական բազայի կրճատմանն ուղղված գործողությունները, ձեռնարկությունների, հիմնարկների, կազմակերպությունների կողմից համաձայնեցվում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի քաղաքացիների միավորումներին, այդ թվում` հասարակական, մանկապատանեկան կազմակերպություններին անդամակցելու, խաղաղ հավաքներին մասնակցելու իրավունք:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի պատվի և արժանապատվության իրավունք:

Ոչ մի երեխա անձնական, ընտանեկան կյանքի, գրագրության և հեռախոսային խոսակցության գաղտնիության կամ բնակարանի անձեռնմխելիության իր իրավունքներն իրականացնելիս չի կարող ենթարկվել կամայական, ապօրինի միջամտության կամ իր պատվի և արժանապատվության նկատմամբ ոտնձգությունների:

Ուսումնադաստիարակչական հաստատություններում երեխայի ուսուցումն ու դաստիարակությունն իրականացնող անձանց ու երեխայի փոխհարաբերություններն իրականացվում են փոխադարձ հարգանքի հիման վրա:

Երեխայի պատվի և արժանապատվության դեմ ոտնձգություն կատարած յուրաքանչյուր անձ, ներառյալ ծնողները կամ այլ օրինական ներկայացուցիչները, երեխայի դաստիարակությունը և ուսուցումն իրականացնող այլ անձինք պատասխանատվություն են կրում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում է երեխայի անվտանգությունը: Երեխայի անօրինական տեղաշարժը (այդ թվում` այլ պետություններ), առևանգումը, առուծախն առաջացնում է պատասխանատվություն` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Արտաշեսյաններ, թագավորական հարստություն Հայաստանում մ.թ.ա. 189–մ.թ.ա։ Կոչվում է հիմնադիր՝ Արտաշես 1 –ի անունով /Ըստ Մ. խորենացու վկայության՝ սերվել են Պարթև Արշակունիների ավագ ճյուղից։ Արտաշես Ա վերամիավորվել է մ.թ.ա. 3-րդ դարի վերջին Երվանդունիների թագավորությունից անջատված ծայրագավառները, ստեղծել համազգային, միաձույլ պետություն։ Նա ետ է մղել սելևկյանների հարձակումները, պահպանել Մեծ Հայքի քաղաքական անկախությունը, նպաստել երկրի ընդհանուր բարգավաճմանը։ Արտաշես Ա-ն ունեցել է վեց որդի, որոնցից Արտավազդը և Տիրանը հաջորդաբար թագավորել են իրենց հոր մահից հետո։ Պարթևաց Միհրդատ II թագավորը պատերազմել է Արտավազդ Ա–ի դեմ և պատանդ վերցրել նրա եղբորորդուն՝ գահաժառանգ Տիգրանին։ Հարստության ականավոր ներկայացուցիչը եղել է Տիգրան Մեծը, որի ժամանակ Հայաստանը դարձել է Միջին Արևելքի հզոր պետություն։ Արտաշեսյաններից մի քանիսի անունով հատած հայկական դրամները շրջանառության մեջ են եղել թե՛ ներքին և թե՛ միջազգային շուկաներում։ Հռոմի դեմ պատերազմներում Տիգրան Բ-ն կորցրել է նվաճած հողերը, բայց պահպանել է Մեծ Հայքի անկախությունն ու ամբողջականությունը։ Արտավազդ Բ և Արտաշես Բ թագավորները զոհվել են Հռոմի դեմ մղվող այդ պայքարում։ Արտաշեսյանների վերջին հզոր ներկայացուցիչը եղել է Արտաշես Բ-ն, որից հետո հարստությունն անկում է ապրել։ Հաջորդ Արտաշեսյանները եղել են գլխավորապես Հռոմի դրածոներ՝ անընդունակ գլխավորելու երկրի քաղաքական կյանքը։ Երկրի պաշտպանությունը ստանձնել է հայ ժողովուրդը, որի համառ ջանքերի շնորհիվ Հայաստանը չի վերածվել հռոմեական նահանգի։

Արտաշես Ա․ կատարած կարևոր քայլերը

Արտաշես Ա անկախ է հռչակել Հայաստանը։ Նա վերամիավորել է Երվանդունիների պետությունից մ.թ.ա. III դ. վերջին անջատված ծայրագավառները։ Ստեղծել է միաձույլ պետություն։ Մեծ Հայքին է միացվում Փայտակարանը և Կասպից երկիրը։ Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված հակասությունները։ Արտաշես Ա մեծացրել և կանոնավորել է բանակը, այն բաժանել չորս կողմնապահ զորավարությունների, կազմավորել արքունի գործակալությունները։ Խրախուսել է քաղաքաշինությունը, գիտության և արվեստի զարգացումը։ Նրա ժամանակ կառուցվել է Արտաշատ մայրաքաղաքը։ Արտաշեսի ջանքերով Հայաստանը դարձավ ընդարձակ և ուժեղ պետություն։  Արտաշեսը կառուցել է Զարեհավան, Զարիշատ քաղաքները։

Արտավազդ Ա․

Արտավազդի գործունեության մասին տեղեկությունները կցկտուր են։ Հոր ժամանակով՝ վարել է սպարապետության գործակալությունը, կոտորել է Մուրացանների նախարարական տոհմը։ Հիշատակություններ կան, որ երկիրը շենացրել է, բարգավաճել, Արտաշատ մայրաքաղաքը վերակառուցել։ Արտաշեսը պայքարել է երկիր ներխուժած արտաքին թշնամիների դեմ, հաղթել է նրանց և պաշտպանել իր երկրի ու ժողովրդի անկախությունն ու ազատությունը։

Տիրան Ա․

Տիգրան Ա–ի գործունեության վերաբերյալ տեղեկությունները սակավ են ու կցկտուր։ Տիգրան Ա գահակալել է համեմատաբար խաղաղ ժամանակաշրջանում։ Ապահովելով երկրի անկախությունն ու անվտանգությունը՝ զարկ է տվել տնտեսական զարգացմանը, հատել դրամներ։ Վատ քայլ՝ Արտավազդ Ա–ի հետ դավով սպանել է կրտսեր եղբորը՝ քրմապետ Մաժանին։

Տիգրան Մեծ․

Տիգրան Մեծի օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը հասնում է իր հզորության գագաթնակետին։ Պարտության մատնելով Պարթևական թագավորությանը և ստանալով Սելևկյան գահը՝ Հայքը կարճ ժամանակով դառնում է Առաջավոր Ասիայի հզորագույն պետությունը. Տիգրան Մեծի տերությունը տարածվում էր Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռներից մինչև Միջագետքի անապատները։ Զարկ է տրվում տնտեսությանը, մշակույթին և քաղաքաշինությանը։ Տիգրան Մեծի օրոք ստեղծվել է Հայոց աշխարհակալությունը․ ենթակա երկրներով հանդերձ այն զբաղեցնում էր շուրջ 3 միլիոն քառակուսի կմ տարածք։ Հայաստանը մարտադաշտ կարող էր դուրս բերել 300 հազար զինվոր։  Հայոց արքան աչքի է ընկել նաև քաղաքաշինական գործունեությամբ։ Վերջինս հիմնադրում է Տիգրանակերտ քաղաքը, որը դառնում է մայրաքաղաք։ Մեծ Հայքում վերելք է ապրում թատերական արվեստը։ Տիգրան Մեծի օրոք հինաշխարհյան շրջանում իր շքեղության գագաթնակետին է հասել հայկական ճարտարապետությունը։ Տիգրան Մեծի օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունում լայնորեն տարածված է եղել հունական գիրն ու գրականությունը։

Արտավազդ Բ․

Արտավազդ արքան գրել է հունալեզու ողբերգություններ, ճառեր և պատմական երկասիրություններ։  Արտավազդ Բ-ին հիշատակել են դեպի արևելք Հռոմի ծավալապաշտական արշավանքների կապակցությամբ՝ որպես արևելքում իշխող ազդեցիկ արքա։ Արտավազդի գործունեությունը մեծապես լուսաբանում են չեզոքության տեսանկյունից։ Արտավազդը գործում է հռոմեամետ գործչի տրամաբանությամբ և սերտ դաշնակցային հարաբերություններ հաստատում դրացի Հռոմի հետ։  Արտավազդը փորձում էր վերականգնել Տիգրան Մեծի ստեղծած կայսրության նախկին հզորությունն ու փառքը՝ վերահաստատելով Մեծ Հայքի աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը Փոքր Ասիայում։ Վերջինս դաշինք է կնքում Հայքի երդվյալ թշնամի, Ատրպատականի արքա Մար Արտավազդի հետ։

Վատ քայլերի մասին հիշատակում է Մովսես Խորենացին՝

Անձնատուր լինելով կերուխումի, թափառում էր ճախճախուտ տեղերում, եղեգնուտններում, քարափններում, վայրի էշեր և խոզեր հետապնդելով. Անփույթ լինելով ուսման, քաջության և բարի հիշատակների, միայն իր փորի ծառան և ստրուկը դառնալով՝ աղբանոցներն էր մեծացնում: Իր զորքերից պախարակվելով իր անգործ ծուլության և սաստիկ որկրամոլության պատճառով, մանավանդ որ Անտոնիոսը և Միջագետքն առել էր նրանից, զայրացած հրամայում է զորքեր հանել՝ Ատրպատականի նահանգի բյուրավորներին, Կովկաս լեռան բնակիչներին աղվանների և վրացիների հետ, շարժվում գնում է Միջագետք և հալածում է հռոմեացիների զորքերը:

Արտաշես Բ․

Արտաշեսը ռազմական դաշինք է կնքել Պարթևաց Հրահատ IV թագավորի հետ և օկուպացված Հայաստանից արքունի զորագնդով քաշվել Պարթևաստան։ Արտաշես Բ մտել է Հայաստան, պարտության մատնել այնտեղ գտնվող հռոմեացիներին և հաստատվել հայրենական գահին։ Նա Փոքր Հայքի թագավոր է կարգել Արտաշեսի թշնամի՝ Ատրպատականի նախկին թագավոր Արտավազդ Մեդացուն։ Հաշտություն է կնքել Օգոստոսի հետ։ Հայաստանից անջատել է Ատրպատակարանը։ Արտաշես Բ եղել է Արտաշեսյան հարստության վերջին հզոր ներկայացուցիչը։

Տիգրան Գ․

Տեղեկություններ այդքանել հայտնի չեն։ Տիգրան Գ-ն չի դարձել Հռոմի հլու կամակատարը։ Հրաժարվել է հռոմեական կողմնորոշումից և վարել անկախ քաղաքականություն։ Նրա պատվին դրամներ են ստեղծվել։

Տիգրան Դ․

Գահակալել է քրոջ՝ Էրատոյի հետ։ Տիգրան Դ–ի գործունեության մասին տեղեկությունները կցկտուր են. հայտնի է, որ վարել է Հռոմից անկախ քաղաքականություն, հակադրվել նրա զավթողական մկրտումներին։ Գահն ամրապնդելու և Հռոմի դեմ պատերազմից խուսափելու նպատակով, Տիգրան Դ ընծաներ է ուղարկել Օգոստոս Օկտավիանոսին և խնդրել իրեն ճանաչել Հայաստանի թագավոր։

Էրատո․

Ընդհանուր գործունեության մասին ոչ մի տեղեկություններ չեն պահպանել, քանի որ գահակալել է ընդհամենը մեկ տարի։  Հռոմի Օգոստոս կայսրը մ.թ.ա. մոտ 5 թ. բռնությամբ Հայոց գահին նստեցրեց Արտավազդ Գ-ին, իսկ Տիգրան Դ-ն և Էրատոն այդ ժամանակ խույս տվեցին դեպի Պարսկաստան և քաղաքական ապաստան գտան այնտեղ։ Հայերն ապստամբեցին և Պարթևստանի Հրահատ Ե արքայի սատարմամբ՝ մ.թ.ա. 2 թ Էրատոն և իր եղբայր Տիգրան Դ-ն վերահաստատեցին Հայոց գահին։ Մ.թ. 1 թ Հայաստան ներխուժած հյուսիսի լեռնականների հետ ընդհարման ժամանակ Տիգրան Դ զոհվեց։ Էրատոն հրաժարվեց թագավորելուց։ Հռոմից դժգոհ հայ ավագանին մ.թ. մոտ 6 թ վերստին գահին նստեցրեց Էրատոյին, որը, սակայն, մ.թ. 12-ին գահազրկվեց։ Էրատոյի և Տիգրան Դ-ի անունով պահպանվել են պղնձե դրամներ։

Learning English is very important. We need knowledge of English everywhere in every field and it is a shame not to know. Everyone should know in his own way, to a lesser extent. Knowing English is good because in our age all organizations, businesses, in short everything is used in English և if you do not know English you will not be able to work. For example, knowledge of English is necessary for you to go to a foreign country and at least know how to introduce yourself and be able to exchange one or two words.  English is considered to be the second state language and English is spoken by most of the world. It does not matter what country we live in, as English is always usable, for example on food labels և you should be able to read the ingredients.

Translate

1. Anna is translating this material.

2. I translate from English to Armenian very well.

3. Narek tried to translate this book.

4. She helped her friend to translate.

5. Translation of this offer is required.

Friendship

1. Friendship is a very important and beautiful thing.

2. My friends and I have a very solid friendship.

3. Their friendship is much weaker.

4. The friendship is the best.

5. The friendship must be very good and solid.

Happiness

1. Finding happiness is very difficult.

2. Happiness can only be in love.

3. Real happiness always exists.

4. Happiness is not about money.

5. Happiness should be among all.

Knowledge

1. You need to have good knowledge to be able to work as a doctor.

2. Getting knowledge is very important.

3. Knowledge must be used to become a winner.

4. Knowledge makes a person smarter.

5. To get knowledge, you need to study well.

Պատմվածքը սկսվում է մի 19 տարեկան աղջկա բարդ և դժվարանցանելի կյանքից։ Էվելինը՝ պատմվածքի հերոսուհին ուներ բարդ և խիստ բնավորությամբ հայր, որի խնամակալության պարտականությունը հենց նրա վրա էր։ Էվելինի մայրը մահացել էր և նրա հետ կապված հիշողություններն ու հուշերը միշտ նրան ուղեկից էին։ Հայրը միշտ նրան վատ դրության մեջ էր գցում և վախենալով հոր ցասումից, ոչ՛ մի քայլ չէր կատարում առանց նրան տեղեկացնելու։ Եղբայրը՝ Էռնեստը նույնպես մահացել էր և տան հետ կապված ծանրագին վշտերը՝ նրան ստիպում էին հեռանալ տանից, անցյալում թողնելով բոլոր հիշողությունները։ Նա ուներ Ֆրենկ անունով ընկեր, որը սկսել էր նրան դուր գալ։ Էվելինը որոշեց նոր կյանք սկսել՝ փակելով անցյալի դռները։ Որոշեցին գիշերային նավով գաղտնի մեկնել Բուենոս Այրես, որտեղ և գտնվում էր Ֆրենկի բնակարանը։ Սական վերջին հատվածում՝ նրան այցի են գալիս մոր հետ կապված հիշողությունները, թվում է թե՛ մոր ձայներն է լսում, սկսում է հոր դառնագին ցասումը հիշել, դողդողալ և վերջին րոպեներին որոշումից հետ է կանգնում։ Չնայած դրան՝ Էվելինը մտորումների մեջ էր՝ գիտեր, որ Ֆրենկի հետ իրեն երջանիկ է զգալու բայց զգալով, որ ամուսնությունից հետո էլ են հիշողությունները այցի գալու, հետ է կանգնում իր որոշումից։ Էվելինի համար իր անցյալը ավելի թանկ թվաց։ Սակայն հայրը պիտի հասկանար, որ աղջիկը ընդմիշտ չի կարող մնալ իր հետ, ամուսնանալու և լքելու է հիշողություններով լի տունը, բայց ցավոք եղավ հակառակը։

Այսօր մենք էկոլոգիայի դասաժամին պատրաստում էինք բնական դիմակներ, որոնք ունեին բուժիչ հատկություններ կամ մագրող հատկություններ։ Իմ դիմակի բաղդրության մեջ մտնում են՝ ասպիրին և սովորական դեմքի կրեմ։

Վերցնում ենք երկու կոճակ ասպիրին, մեկ ու կես ճաշի գդալ կրեմ, ասպիրինը մանրեցնում ենք՝ վերածելով փոշու․ Սկսում ենք խառնել իրար և քսել դեմքին՝ երբ զգում ենք, որ դեմքը սառչում է իսկ դիմակը ընդացքում չորանում՝ կարելի է լվացվել։ Լվացվելուց հետո զգում ենք փոփոխությունը՝ դեմքը սպիտակում և թարմանում է, վերանում են կնճիռներն ու սև մասնիկները և ձեռքը հպելով դեմքին զգում ես փափկությունը։

1. Փակագծերում տրված բառերը համապատասխանեցնելով ՝ կազմել կապակցություններ

Դու (պես)- քեզ պես

(ընտանիք) հանդերձ- ընտանիքով հանդերձ, ընտանյոք հանդերձ

զատ նա- նրանից զատ

(դուք) հետ- Ձեզ հետ

(ծնունդ) առթիվ- ծննդյան առթիվ

(դուստր) համար- դստեր համար

(ես) վրա- ինձ վրա

ըստ (երևույթ)- ըստ երևույթին

(ունեցվածք) հանդերձ- ունեցվածքով հանդերձ

(մենք) նման- մեզ նման

հանուն (հայրենիք)- հանուն հայրենիքի

(դուք) մոտ- Ձեզ մոտ

2. Հետևյալ բառերի կողքին դրեք իմաստով հարմար բայեր

Դարձյալ գնաց

մասամբ հիշեց

մեկիկ- մեկիկ ստուգեց

հաճախ կարդաց

հազիվ արթնացավ

ամբողջովին հասկացավ

չափազանց զգաց

բոլորովին մոռացավ

համարյա հասավ

3. Առանձին նախադասությունների մեջ գործածե՛լ ծրագրել և ծրագրավորել, հավաքել և հավաքագրել, ցույց տալ ու ցուցադրել համանունները

Ծրագրել և ծրագրավորել

Ես այսոր ծրագրում էի, թե ինչ՞ նվերներ եմ գնելու մայրիկիս համար իր ծննդյան արթիվ։

Ես համակարգչով ծրագրավորում էի բազում խաղեր։

Հավաքել և հավաքագրել

Աննան հավաքում էր իր իրերը, որպեսզի ճանապարհորդեր դեպի Ամերիկա։

Զինվորական երդման համար հավաքագրել էին բազում զինվորների։

Ցույց տալ ու ցուցադրել

Ես դասախոսիս ցույց էի տալիս կատարածս աշխատանքները։

Համո Սահյանի դիմանկարները ցուցադրվում էին աճուրդի ժամանակ։

4. Հետևյալ բառեր գրե՛լ ճիշտ գրությամբ

Համընթաց, լուսնկա, անակնկալ, ակնբախ, մերթընդմերթ, հյուրընկալ, անըմբռնելի, կորնթարդ, գերեվարել, հոգեվարք, Ոսկեվազ, գոտևորել, ոսկևորվել, սեթևեթել: