Չէ՞ որ մեզանից ոչ մեկի՝ մեծահասակներիս համար դժվար չի լինի որոշել ուտելիքի համն ու հոտը, փորձելով այն՝ հեշտությամբ կարող ենք որոշել, այն տաք է, թե սառը։ Ոչ պակաս հեշտությամբ մենք կորոշենք, թե ինչ նյութից է պատրաստված զգեստը կամ տաբատը։ Մենք գիտենք, որ սվիտերը հյուսված է բրդից, և այն փափուկ և հաճելի է դիպչել, մինչդեռ կաշվե կոշիկները կոշտ են և սառը։ Մենք օգտագործում ենք մեր զգայական օրգանները՝ չմտածելով դրանց զարգացման կարևորության մասին՝ մարդու մտավոր ունակությունները ձևավորելու գործում։ Այս աշխատանքում ես կցանկանայի պատմել ձեզ, թե ինչու է անհրաժեշտ երեխաների մոտ զարգացնել բոլոր հինգ զգայարանները, և ինչ խաղեր և մեթոդներ կան դրա համար:
Այսպիսով, ինչպես գիտեք, ուղեղը բաղկացած է երկու կիսագնդերից։
Ձախ կիսագունդ․ տեղակայված են խոսքի կենտրոններ (վերլուծական, դասակարգիչ, վերացական, ալգորիթմական, հաջորդական, ինդուկտիվ)։
Տեղեկատվությունը բաժանվում է մասերի՝ վերլուծվում, կառուցվում են պատճառահետևանքային կապեր։ Տեղեկատվության մշակումը տեղի է ունենում խոսքային-նշանային համակարգերի օգնությամբ, որոնք դանդաղ են գործում
բնորոշ ռացիոնալ-տրամաբանական, նշանային մտածողություն
պատասխանատու է կարդալու և գրելու ունակության համար։
Աջ կիսագունդ (ամբողջական, սինթետիկ, կոնկրետ, էվրիստիկ, զուգահեռ, դեդուկտիվ, զգացմունքային) պատկերում է աշխարհի ամբողջական պատկերը
խորհրդանիշներով և պատկերներով արտահայտված տեղեկատվության մշակում
արագ է գործում՝ բնորոշ տեսողական-փոխաբերական, ինտուիտիվ և ստեղծագործ։ Մտածողությունը հնարավորություն է տալիս երազել և երևակայել, տարբեր պատմություններ հորինել: Պատասխանատու է երաժշտության և տեսողական արվեստի ունակության համար:
Սովորաբար մարդու մեջ դոմինանտ է կիսագնդերից մեկը, որն արտահայտվում է անհատական հատկություններով։ Ձախ ուղեղով մարդիկ ավելի շատ են տարվում գիտությամբ: Աջ ուղեղով մարդիկ հակված են ավելի շատ արվեստի ոլորտով:
Ամբողջ ժամանակակից քաղաքակրթությունը հիմնականում ձախ ուղեղով է: Մեր մշակույթում ամբողջ ուսումը գերիշխում է ձախ ուղեղի վրա: Ցավոք սրտի, մարդկանց մեծ մասն անտեսում է ուղեղի աջ մասում թաքնված հսկայական հնարավորությունները: Մինչ օրս թերագնահատված է ինտուիցիայի և ինտուիտիվ գիտելիքների կարևորությունը:
Երեխան սկզբում արտահայտված աջ կիսագնդի արարած է, բայց աստիճանաբար սկսում է միանալ նաև ուղեղի ձախ կիսագունդը, և մոտ երկու տարեկանից նրան են անցնում ամենակարևոր գործառույթները (առաջին հերթին՝ խոսքը)։ Վերջերս վաղ ուսուցման նորաձևությունը մեծ թափ է հավաքում: Ծնողները մրցում են՝ ցույց տալով երեխաների կարդալու, գրելու և հաշվելու ունակությունը: Խրախուսելով ձախ կիսագնդի վաղ գործունեությունը, նրանք բառացիորեն հետևում են երեխաներին՝ խթանելով նրա գործունեությունը, նույնիսկ եթե այդ գործունեությունը չկա։ Եթե, այնուամենայնիվ, աջ կիսագնդին, ինչ-որ կերպ հաջողվում է անհրաժեշտ փորձն ու գիտելիքները կուտակել ձախերի հաղթանակից առաջ, ապա ամեն ինչ այնքան էլ սարսափելի չէ։ Եթե ոչ, ապա ձախ կիսագնդի ճնշումը կարող է «արգելափակել» աջ ուղեղը՝ ընդմիշտ թողնելով այս մարդու հոգեկանը: Նրա համար ավելի դժվար կլինի դառնալ ինքն իրեն, հետևաբար՝ եզակի, անկրկնելի։
Այսպիսով, երեխաների վաղ զարգացումն ունի ոչ միայն պլյուսներ, այլև մինուսներ: Բայց այս «մինուսներից» կարելի է խուսափել, եթե ձգտեք ապահովել, որ երեխայի ուղեղի երկու կիսագնդերն էլ ներդաշնակ աշխատեն։ Եվ դրա համար անհրաժեշտ է ներդաշնակ զարգացում, ինչը նշանակում է, որ պետք է զբաղվել ոչ միայն երեխայի ինտելեկտի զարգացմամբ, այլև նրա հուզական և ֆիզիկական զարգացմամբ։ Ուղեղի կիսագնդերի ներդաշնակ աշխատանքը մի տեսակ բանալին է փոքր մարդու ներուժը բացահայտելու համար։
Զգացմունքային զարգացումն անհնար է առանց 5 զգայարանների փորձի կուտակման։ Նրանց միջոցով է, որ երեխան, ծնվելով, տիրապետում է իրեն շրջապատող աշխարհին։
Տեսողություն
Լսողություն
Հոտ
Շոշափելիք
Համ
Հավաքելով և կատարելագործելով իր զգացմունքները՝ երեխան առաջնային պատկերացումներ է կազմում իրեն շրջապատող առարկաների և երևույթների մասին։ Դա զգայական զարգացումն է՝ զգայական օրգանների զարգացումը սկզբում ընդհանուր, իսկ հետո՝ նուրբ շարժիչ հմտությունների միջոցով, որն այնքան կարևոր է երեխայի զարգացման համար կյանքի առաջին երեք տարիներին: Որքան շատ է երեխան ստանում վառ և ուժեղ սենսացիաներ, այնքան ավելի հարուստ է առարկաները և երևույթները զգալու փորձառությունը, և այնքան ավելի է նրա շրջապատող աշխարհի մասին պատկերացումները: Հակառակ դեպքում երեխան չի ունենա այն անհրաժեշտ հիմքը, որի վրա հիմնված կլինի ուղեղի ձախ կիսագնդի աշխատանքը՝ դրանով, իսկ դպրոցական կրթությունը վերածելով երկար ու բարդ գործընթացի։ Հետևաբար, երեխաների նախադպրոցական կրթության մեջ առաջնայինը պետք է լինի 5 զգայարանների զարգացումը, այլ ոչ թե կարդալու, հաշվելու և լեզուների վաղ ուսուցումը:
Ի՞նչ է պետք սրա համար։
Հաշվի առեք երեխայի զարգացման զգայուն շրջանները: Զգայական զարգացման զգայուն շրջանը տևում է 0-ից 5,5 տարի։
Հասկացեք, որ երեխան ունի այսպես կոչված «ներծծող գիտակցություն»: Երեխան առանց մեծ լարվածության ներծծում է սպունգի պես, կլանում է իրեն շրջապատող ամեն ինչ՝ մշակույթ, նոր գիտելիքներ, լեզու, հաղորդակցվելու ձև և այլն։ Երեխաների ընկալման այս հատկանիշը հնարավոր է շնորհիվ այն բանի, որ երեխայի զգացմունքները ամեն օր զտվում են:
Երեխայի զարգացումը տեղի է ունենում միայն այն ժամանակ, երբ նրան տրվում է գործունեության ազատություն: Ուստի մենք՝ մեծահասակներս, պետք է ստեղծենք այնպիսի պայմաններ, որոնց դեպքում երեխան կարող է ազատ և ակտիվ ուսումնասիրել իրեն շրջապատող աշխարհը։ Առաջարկել նրան հատուկ պատրաստված զարգացող միջավայր՝ լցված բազմազան, զգայական նյութերով և մեր գործնական գործունեության առարկաներով։
Որո՞նք են 5 զգայարանների զարգացման խաղերն ու վարժությունները:
Շոշափելիք
Երեխայի շոշափելի ընկալման զարգացման համար անհրաժեշտ է խաղալ մի շարք բնական նյութերի և առարկաների հետ, որոնք տարբերվում են մակերեսային կառուցվածքով: Երեխային տվեք տարբեր խաղալիքներ՝ պլաստմասե, ռետինե, փայտե, փափուկ, փափուկ: Լողանալիս կարող եք օգտագործել տարբեր կարծրության անձեռոցիկներ և սպունգեր։ Երեխայի մարմինը յուղեք կրեմով, արեք տարբեր տեսակի մերսումներ։ Թող երեխան խաղա խոզանակով, տրիկոտաժե գլխարկից պոմպոնով, կենդանիների խանութից կողավոր գնդակով: Մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև սպասքի գունավոր անձեռոցիկները։ Կարող եք հետաքրքիր շոշափելի ալբոմ պատրաստել տարբեր հյուսվածքների կտորներից՝ բուրդ, բուրդ, մետաքս, մորթի: Կարող եք նաև ավելացնել պոլիէթիլենային թերթիկ, ծաղիկներից փաթաթող թուղթ, մոծակների ցանցեր, թավշյա, ծալքավոր և հղկաթուղթ և շատ ավելին: Խաղացեք կոների, փշոտ շագանակների, շերտավոր ընկույզի և հարթ կաղինների հետ: Օգտակար է նաև խաղալ տարբեր ձավարեղենի հետ՝ բռնակները թաթախեք տուփի մեջ և փնտրեք թաքնված փոքրիկ խաղալիք։ Կարելի է խորհուրդ տալ խաղալ խճաքարերի, չոր և թաց ավազի, կավի, հողի, պլաստիլինի, ալյուրի և աղի խմորի հետ։
«Գուշակիր, թե ինչ կա պայուսակում»:
Անթափանց տոպրակի մեջ դրեք փոքրիկ կենդանու արձանիկ՝ բնորոշ հյուսվածքով՝ մետաղ, ճենապակյա, քար, ֆլանել, մետաքս, թավշյա և այլն։ Հրավիրեք երեխային դիպչել՝ որոշելու, թե ինչ կա պայուսակի մեջ: «Կռահեցի՞ք։ Եվ հիմա փորձեք, առանց պայուսակի մեջ նայելու, նկարել այն, ինչ զգացել եք: Քանի որ երեխան չի տեսնում, թե ինչ պետք է նկարի, շոշափելի զգայունությունը մեծանում է: Ուղեղի հատվածը, որը պատասխանատու է հպման համար, ակտիվանում է՝ ներառված ստեղծագործական գործընթացում։ Մինչ երեխան վերցնում է վրձինները կամ ֆլոմաստերը, հարցրեք նրան. Թող երեխան թղթի վրա պատկերի ամենավառ հիշողությունները, դա կարող է լինել կամ կոնկրետ նկար, կամ վերացական կոմպոզիցիա:
«Ո՞ւր գնացին մեր ոտքերը»:
Երեխայի զգայական համակարգի զարգացման համար ոչ պակաս կարևոր են վարժությունները, որոնք հիմնված են տարբեր մակերևույթների բոբիկ ոտքերի հպման վրա՝ ֆլանել, յուղաներկ, մետաքս, խճաքար և այլն: Հրավիրեք երեխային պատմել, այնուհետև նկարել, թե ինչ են «շոշափել» նրա մերկ ոտքերը: «համար.
«Դիմանկար՝ հպվելով»
Երեխաները սիրում են դիպչել միմյանց դեմքերին: Խնդրեք նրանց բաց և փակ աչքերով զգալ միմյանց դեմքերը և պատմել, թե ինչպես են զգացել, երբ դիպչել են իրենց ընկերների դեմքին, ինչ են զգացել, երբ դիպչել են նրանց դեմքին: Հրավիրեք երեխաներին նկարել այն մարդուն, ում դեմքը «զննվել է» իրենց ձեռքերով:
«Կույր մարդ»
Երեխային կապեք աչքերը և տարեք դեպի տարբեր առարկաներ՝ սառը և հարթ պատ, ճկուն գորգ, փափուկ մորթի, կոպիտ վերմակ: Թույլ տվեք ձեր երեխային դիպչել այս առարկաներին և ճանաչել դրանք: Կույր երեխային տանում են սենյակով մեկ՝ «հմայված երկիրը»: Ճանապարհորդության ընթացքում նրան անհրաժեշտ է անցնել լեռներով (շրջված աթոռներ), անցնել ստորգետնյա անցումով (սեղանի տակ), ցատկել խոր առվակի վրայով և իջնել բլուրով (աթոռներով): Նման խաղում կորցնելով կարողությունը. տեսնելու համար երեխան ավելի ակտիվորեն օգտագործում է այլ անալիզատորներ:
Թելերի վրա կախված խաղալիքները կուրորեն կտրելը զվարճալի խնդիր է ճարտարության և շարժումների ճշգրտության համար:
«Բռնիր փիսիկը»
Փափուկ խաղալիքը (փիսիկը) դիպչեք երեխայի մարմնի տարբեր մասերին, և երեխան փակ աչքերով որոշում է, թե որտեղ է գտնվում փիսիկը: Ըստ անալոգիայի՝ դիպչելու համար կարելի է օգտագործել այլ առարկաներ՝ թաց ձուկ, փշոտ ոզնի և այլն։
«Հրաշալի պայուսակ»
Տարբեր ձևերի, չափերի, հյուսվածքների առարկաները (խաղալիքներ, երկրաչափական ձևեր և մարմիններ, պլաստիկ տառեր և թվեր և այլն) տեղադրվում են անթափանց տոպրակի մեջ։ Երեխային առաջարկում են շոշափել, առանց պայուսակի մեջ նայելու, գտնել ցանկալի իրը։
«Թաշկինակ տիկնիկի համար»
Երեխային առաջարկում են երեք տիկնիկ տարբեր շարֆերով (մետաքսե, բրդյա, տրիկոտաժե): Երեխան հերթով զննում և զգում է բոլոր թաշկինակները: Այնուհետեւ թաշկինակները հանվում են եւ դրվում տոպրակի մեջ։ Երեխան հպվելով պայուսակի մեջ գտնում է յուրաքանչյուր տիկնիկի ճիշտ թաշկինակը:
«Հպումով գուշակեք, թե ինչից է պատրաստված այս առարկան»
Հրավիրեք երեխային հպումով որոշել, թե ինչից են պատրաստված տարբեր առարկաներ՝ ապակե բաժակ, փայտե բլոկ, երկաթե սպաթուլա, պլաստիկ շիշ, փափուկ խաղալիք, կաշվե ձեռնոցներ, ռետինե գնդիկ, կավե ծաղկաման և այլն։ կարող եք օգտագործել տարբեր հյուսվածքների առարկաներ և նյութեր և որոշել, թե որոնք են դրանք՝ մածուցիկ, կպչուն, կոպիտ, թավշյա, հարթ, փափկամազ և այլն։
«Ճանաչել գործիչը»
Սեղանի վրա դրված են երկրաչափական պատկերներ, նույնը, ինչ պայուսակի մեջ ընկածները: Ցույց տվեք ցանկացած գործիչ և խնդրեք երեխային հանել նույնը պայուսակից:
«Ճանաչել առարկան եզրագծով»
Երեխային կապում են աչքերը և տալիս ստվարաթղթից կտրված պատկեր (դա կարող է լինել նապաստակ, տոնածառ, բուրգ, տուն, ձուկ, թռչուն): Հարցնում են, թե դա ինչ է։ Նրանք հանում են ուրվագիծը, արձակում աչքերը և խնդրում, որ այն հիշողությամբ նկարեն, համեմատում են գծանկարը ուրվագծերի հետ, շրջում են պատկերը։
«Գուշակիր, թե որն է իրը»
Սեղանին փռված են զանազան ծավալուն խաղալիքներ կամ մանր առարկաներ (չխկչխկոց, գնդիկ, խորանարդ, սանր, ատամի խոզանակ և այլն), որոնք վերևում ծածկված են բարակ, բայց խիտ և անթափանց անձեռոցիկով։ Երեխային առաջարկվում է անձեռոցիկով շոշափելով ճանաչել առարկաները և անվանել դրանք:
«Գտիր զույգ»
Նյութը՝ թավշյա ափսեներ, հղկաթուղթ, փայլաթիթեղ, թավշյա, ֆլանել: Երեխային առաջարկում են շոշափել աչքերը կապած՝ գտնելու զույգ միանման ափսեներ:
— Ի՞նչ է դա։
Երեխան փակում է աչքերը. Նրան առաջարկում են հինգ մատով դիպչել առարկային, բայց չշարժել դրանք։ Ըստ հյուսվածքի, դուք պետք է որոշեք նյութը (կարող եք օգտագործել բամբակյա բուրդ, մորթի, գործվածք, թուղթ, կաշի, փայտ, պլաստիկ, մետաղ):
«Հավաքեք Մատրյոշկան»
Սեղանի վրա դրեք ապամոնտաժված բնադրող տիկնիկը։ Թող երեխան փակ աչքերով հավաքի այն
«Մոխրոտիկ»
Երեխայի առջև դրեք տարբեր տեսակի սերմերով ափսե (ոլոռ, արևածաղկի սերմեր և այլն): Հրավիրեք երեխային փակ աչքերով սերմերը տարածել տարբեր ափսեների վրա:
«Գուշակիր, թե ինչ կա ներսում»
Պատրաստեք մի քանի պարկեր տարբեր միջուկներով (շաշկի, գրչի գլխարկներ, կոճակներ, ռետիններ, մետաղադրամներ, ընկույզներ և այլն) Անվանեք առարկան, երեխան պետք է արագ գտնի այն հպումով:
ՏԵՍԱԼ
Փոքր երեխաները շատ ուշադիր են։ Շատ կարեւոր է, որ երեխան չկորցնի ամենափոքր մանրուքը բաց չթողնելու այս ունակությունը։ Դիտարկումն օգնում է ֆանտազիայի և երևակայության զարգացմանը, քանի որ անհնար է նկարել առասպելական ծառ առանց իմանալու, թե ինչպիսին է իրականը: Ուստի երեխաների հետ քայլելիս ուշադրություն դարձրեք ամենափոքր մանրուքներին։ Օրինակ՝ հաշվի առեք, թե ինչ է ձեր ոտքերի տակ՝ երկիրը (այն պարունակում է վրիպակներ, որդեր, գնդիկներ, խճաքարեր, խոտի շեղբեր), ձյուն (այն բաղկացած է միլիարդ փոքրիկ ձյան փաթիլներից կամ ձյան հատիկներից), առասպելական լաբիրինթոսներ ծառերի կեղևի վրա, և այլն Հրավիրեք երեխային նայել նույն առարկան տարբեր ձևերով՝ ապակու, ջրի, ցելոֆանի, գունավոր ապակու, խոշորացույցի միջով; տարբեր հեռավորություններից և տարբեր տեսանկյուններից՝ հեռվից, մոտից, գլխիվայր, ներքևից վերև և վերևից վար:
«Նկարել ծաղիկ»
Վերցրեք ցանկացած փակ ծաղիկ զամբյուղի մեջ: Նախ, հրավիրեք երեխային նկարել այն՝ նետելով միայն հպանցիկ հայացք։ Երկրորդ նկարը այս բույսի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունից հետո է: Երրորդը՝ ծաղիկը փակ աչքերով զգալուց հետո։ Չորրորդը` օբյեկտին խոշորացույցով նայելուց հետո, հինգերորդը` գունավոր ջրով տարայի միջով և այլն: Այս նկարների շարքը դրեք սեղանին կամ հատակին, և թույլ տվեք փոքրիկին պատմել ձեզ իր զգացմունքների մասին:
«Կոճակներ».
Խառնեք մի քանի տարբեր կոճակներ և թող ձեր երեխային դասավորի դրանք: Ծալեք կոճակները կույտերով (պտուտահաստոցներ): Մրցակցեք այն երեխայի հետ, ում կույտը ավելի բարձր է:
Սեղանի վրա դրեք կոճակների լայն տեսականի: Խնդրեք երեխային ընտրել բոլոր կարմիրները; բոլորը փոքր; բոլոր կոճակները երկու անցքերով և այլն:
Կոճակները մի շարքով դրեք որոշակի նախշով, օրինակ՝ կարմիր-սպիտակ-կարմիր-սպիտակ: Հրավիրեք երեխային շարունակել շարքը:
— Ի՞նչ փոխվեց։
Սեղանի վրա դասավորեք 5 կամ ավելի փոքր իրեր: Տվեք ձեր երեխային 30 վայրկյան՝ անգիր սովորելու սեղանի վրա գտնվող առարկաները և դրանց դիրքերը: Այնուհետև թող երեխային շրջվի կամ փակի աչքերը: Իսկ այդ ընթացքում մի քանի փոփոխություն կատարեք՝ փոխանակեք առարկաներ, հանեք մեկ առարկա, դրեք մի առարկա, որը նախկինում չկար, դրեք նույն այլ գույնի առարկան և այլն։ Երեխայի խնդիրն է որոշել, թե ինչ է փոխվել կազմի մեջ:
Դուք կարող եք բարդացնել այս վարժությունը՝ կատարելով ավելի շատ փոփոխություններ կամ խնդրելով որոշել, թե ինչ է փոխվել հպման միջոցով (սեղանը ծածկել սրբիչով դրված առարկաներով):
«Նախշեր նկարիր հիշողությունից»
Նախատեսված է տեսողական հիշողություն զարգացնելու համար: Թղթի վրա նկարվում է նախշ: Խնդրեք երեխային նայել այս օրինակին 2 րոպե: Դրանից հետո հեռացրեք նախշը և հրավիրեք երեխային վերարտադրել այն հիշողությունից
«Համեմատել նկարները»
Բոլոր երեխաները սիրում են տարբերություններ փնտրել երկու թվացյալ նույնական պատկերների մեջ: Մեր մանկության այս զվարճանքը նաև լավ է զարգացնում տեսողական ուշադրությունը, ինչպես նաև դիտողականությունը:
«Հագուստներ».
Հագուստը ամրացրեք ստվարաթղթե շրջանակին՝ «արև» կամ «ծաղիկ» ստանալու համար: Կարելի է ոզնիի տեսքով խաղալիք դասավորել, որի մեջ հագուստի կապիչներն ասեղի դեր են կատարում։ Հրավիրեք երեխային հանել հագուստի բոլոր կապանքները, այնուհետև ամրացնել դրանք: Դուք կարող եք պատի օրացույցից թվեր կպցնել ստվարաթղթի վրա և հրավիրել երեխային ամրացնել այնքան հագուստ, որքան ստվարաթղթի վրա նշված թիվը:
Եթե կան շատ շորեր, դրանք տարբեր գույների և կոնֆիգուրացիաների են, ապա երեխաներն իրենք կարող են բազմաթիվ արհեստներ հորինել:
ԼՍՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Որքան շատ ձայներ է լսում երեխան վաղ մանկությունից, որքան դրանք բազմազան են, այնքան ավելի մեծ է նրա արտաքին աշխարհի հետ շփվելու ունակությունը: Սովորեցրեք ձեր երեխային ճանաչել հնչյունները: Դա կարելի է անել, օրինակ, նման խաղի օգնությամբ։
«Նկարիր այն, ինչ լսում ես»
Դիակի տակից մգեցված ապակիով մի շարք իրեր դրեք նույն սրվակների մեջ՝ բրինձ, լոբի, պղպեղ, գետի ավազ, խճաքար, սեղմիչներ, կոճակներ, ոլոռ և այլն: Հրավիրեք երեխային թափահարել յուրաքանչյուր սրվակը և նկարել այն, ինչ լսել է:
«Ինչպե՞ս է հնչում լռությունը»:
Հրավիրեք երեխային «լսել լռությունը»՝ փորձելով լսել նախկինում չլսված ձայն՝ անձրև պատուհանից դուրս, ժամացույցներ, թռչունների երգ:
«Գտեք նույն աղմուկը»
Վերցրեք մի քանի զույգ Kinder անակնկալ տուփեր: Լրացրեք դրանք տարբեր նյութերով՝ ձիաձավար, մակարոնեղեն, թղթի սեղմիչներ, խճաքարեր։ Հիմնական բանը այն է, որ աղմուկները տարբերվում են միմյանցից: Պետք է լինի երկու բանկա նույն լցոնիչներով: Այս տուփերը դրեք երեխայի առջև, խառնեք: Վերցրեք դրանցից մեկը, դրեք ականջին և թափահարեք։ Ուշադիր լսեք ձայնը. Հրավիրեք երեխային կրկնել նույն գործողությունը: Ասա. «Եկեք նույն աղմուկով տուփ գտնենք»: Մի փոքր ուշ կարող եք երեխային հրավիրել ստեղծել ձայների մի շարք՝ ամենաբարձրից մինչև ամենահանգիստը:
«Գուշակիր, թե ինչպես է դա հնչում»
Պետք է երեխային ցույց տալ, թե ինչ ձայներ են արձակում տարբեր առարկաներ (ինչպես է թուղթը խշշում, ինչպես է զնգում դափը, ինչ ձայն է արձակում թմբուկը, ինչպես է հնչում շրխկոցը): Այնուհետեւ դուք պետք է հնչյուններ նվագարկեք, որպեսզի երեխան ինքն իրեն չտեսնի առարկան: Եվ երեխան պետք է փորձի կռահել, թե որ առարկան է նման ձայն տալիս։
«Արև կամ անձրև»
Մեծահասակն ասում է երեխային, որ հիմա գնալու են զբոսնելու։ Եղանակը լավ է, և արևը շողում է (մինչ մեծահասակը դափ է զնգում): Հետո մեծահասակն ասում է, որ սկսել է անձրև գալ (միևնույն ժամանակ նա հարվածում է դափին և խնդրում երեխային վազել դեպի իրեն՝ թաքնվել անձրևից): Մեծահասակը երեխային բացատրում է, որ նա պետք է ուշադիր լսի դափին և նրա հնչյուններին համապատասխան «քայլի» կամ «թաքնվի»:
«Whisper Talk»
Խնդրեք երեխային շշուկով գործողություն կատարել: Հիմնական բանն այն է, որ երեխան, գտնվելով ձեզանից 2-3 մետր հեռավորության վրա, լսում և հասկանում է, թե ինչ եք ասում շշուկով (օրինակ, կարող եք երեխային խնդրել խաղալիք բերել): Կարևոր է ապահովել, որ բառերը հստակ արտասանվեն:
«Տեսնենք, թե ով է դա ասում».
Դասի համար պատրաստեք կենդանիների նկարներ և ցույց տվեք երեխային, թե նրանցից որն է «ինչպես ասում են»: Ապա նկարեք կենդանիներից մեկի «ձայնը»՝ առանց նկարը մատնացույց անելու։ Թող երեխան կռահի, թե որ կենդանին է այդպես «խոսում»:
«Մենք լսում ենք զանգը և գիտենք, թե որտեղ է այն»
Խնդրեք երեխային փակել աչքերը և զանգել։ Երեխան պետք է շրջվի դեմքով դեպի այն տեղը, որտեղ լսվում է ձայնը և առանց աչքերը բացելու, ձեռքով ցույց տա ուղղությունը։
«Ինձ խոսք տուր»
Կարդացեք երեխային իրեն լավ հայտնի բանաստեղծություն (օրինակ. «Քնելու ժամանակն է, ցուլը քնեց …», «Նրանք արջը գցեցին հատակին …», «Մեր Տանյան բարձրաձայն լաց է լինում … .»): Միևնույն ժամանակ մի արտասանեք տողերի վերջին բառերը: Հրավիրեք երեխային ասել բաց թողնված բառերը:
«Փոքրիկ ուսուցիչ»
Ասացեք ձեր երեխային, որ իր սիրելի խաղալիքը ցանկանում է սովորել ճիշտ խոսել: Խնդրեք երեխային «բացատրել» խաղալիքին, թե ինչպես է կոչվում այս կամ այն առարկան: Միևնույն ժամանակ համոզվեք, որ երեխան ճիշտ և հստակ արտասանում է բառերը։
Դասի ընթացքում օգտագործեք երաժշտություն: Երաժշտությունը կարող է օգտագործվել երեխաների հետ տարբեր ձևերով: Օրինակ, որպես ֆոն, երբ երեխան նկարում է կամ քանդակում:
Դասական երաժշտությունը հատկապես նպաստում է զգացմունքների առաջացմանն ու տրամադրությունների ու պատկերների ծնունդին։ Հրավիրեք ձեր երեխային լսել Մոցարտի, Ռիմսկի-Կորսակովի, Չայկովսկու երաժշտությունը: Հատուկ բուժիչ ազդեցություն ունեն գունավոր շիֆոնե շարֆերը, որոնք կարելի է օգտագործել երաժշտության տակ շարժվելիս։ Երաժշտությունը (հատկապես բնության հնչյունները) կախվածություն է առաջացնում և ուժեղ հանգստացնող ազդեցություն ունի նույնիսկ հիպերակտիվ երեխաների մեծ մասի վրա: Իսկ դասը կարող եք կազմակերպել բոլորովին այլ կերպ։ Միացրեք երաժշտությունը, որը վառվում է իր ռիթմով և խառնվածքով, օրինակ՝ էթնիկ երաժշտություն։ Հրավիրեք երեխային վերցնել իմպրովիզացված երաժշտական գործիքներ՝ ջրով տարաներ; շշեր ոլոռով; մետաղական թուղթ, հղկաթուղթ, փայտե գդալներ, մետաղական գդալներ, դափեր, զանգեր, սանրեր, ռետինե գնդիկներ, պլաստիկ ուլունքներ: Թող նա նոր հնչյուններ ավելացնի մեղեդու մեջ՝ գրավելով նրա տրամադրությունը։
ՀԱՄ ԵՎ ՀՈՏ
Մարդը համն ընկալում է լեզվի օգնությամբ։ Երեխան ի ծնե տարբերում է հոտերն ու համը: Երեխան առաջին իսկ օրերից կարող է տարբերել հաճելի քաղցր համը տհաճ դառը կամ թթու համից։ Երբ այն զարգանում է, հոտերի և համերի ներկապնակն ընդլայնվում է: Մեծահասակները պետք է օգնեն երեխային չշփոթվել համերի ու հոտերի բազմազանության մեջ։ Ճաշակը զարգացնելու համար երեխային հրավիրեք փորձել տարբեր սենսացիաներ՝ կոշտ կամ փափուկ, տաք կամ սառը, թթու կամ քաղցր և այլն: Հրավիրեք երեխային փակել աչքերը և գուշակել, թե ինչ է ճաշակել կերակուրից: Սկսեք 3-4-ից և աստիճանաբար ավելացրեք գումարը։
«Գտիր նույն համը»
Վերցրեք տարբեր պարունակությամբ մի քանի զույգ բանկա՝ քաղցր և աղի ջուր, հյութ, ջուր կիտրոնով։ Տարաները երկու շարքով դնել (նույնը)։ Հրավիրեք երեխային փորձել ջուրը ձախ շարքից և գտնել նույնը աջից՝ համտեսելու համար: Միևնույն ժամանակ հարցրեք. «Նույնն է՞»:
«Տարբեր ճաշակներ»
Տարբեր մթերքների փոքր կտորներ շարել ափսեի մեջ։ Թող ձեր երեխան փորձի յուրաքանչյուրը հերթով: Խոսեք յուրաքանչյուր ապրանքի համի մասին: Հարցրեք, թե որ կտորն է երեխային ամենաշատը դուր եկել: Համոզվեք, որ ձեր երեխան կրծում է արտադրանքը, նախքան հաջորդը վերցնելը:
«Աղի և քաղցր»
Աղի և քաղցր կերակուրները դնել երկու առանձին ափսեների վրա: Երեխային հերթով առաջարկեք ապրանքներ մեկից և երկրորդ ափսեից՝ ասելով, թե որ ուտելիքներն են աղի, որոնք՝ քաղցր: Ապա խառնել կերակուրը։ Թող երեխան որոշի ուտելիքի համը: Պետք չէ թույլ տալ, որ ձեր երեխան փորձի չիպսեր և աղի կրեկերներ, ավելի լավ է վարունգ և լոլիկ վերցնել։
Հոտառությունը, ի տարբերություն այլ զգայարանների, չի ենթարկվում ներարգանդային նախապատրաստման։ Խոսեք ձեր երեխայի հետ այն մասին, թե ինչպես են բույրերը հարստացնում և աշխուժացնում մեր կյանքը: Քննարկեք ամենահաճելի և տհաճ հոտերը: Քայլելիս ուշադրություն դարձրեք տարբեր հոտերին:
«Ի՞նչ կասի մեզ հոտը»։
Դատարկ մուգ ապակե սրվակների մեջ տեղադրեք բնորոշ հոտով նյութեր՝ օծանելիք, վանիլին, օճառ, վարդի թերթիկներ, սոխ, սխտոր, սուրճ, նարնջի կեղև, անանուխ և այլն: քիթը ձեռքի ափով. Երեխան պետք է հոտոտի բոլոր փուչիկները և ընտրի այն հոտը, որն իրեն ամենաշատն է դուր եկել: Հաճելի հոտը գրավում է երեխային և աննկատ կերպով հրահրում է նոր զգայական սենսացիաների բացահայտումն ու ձեռքբերումը:
«Գուշակիր համը»
Մի քանի անթափանց տոպրակների մեջ դրեք առարկաներ, որոնց հոտը ծանոթ է երեխային, և երեխային ցույց մի տվեք, թե ինչ կա պայուսակի մեջ։ Զգուշորեն բացեք փաթեթը, որպեսզի չտեսնեք, թե ինչ կա փաթեթում: Հոտով երեխան պետք է որոշի, թե ինչ կա դրա մեջ։ Դուք կարող եք հուշումներ տալ, թե ինչ է անում այս նյութը, ինչպես է այն օգտագործվում: Թող երեխան ընտրի այն հոտը, որն իրեն ամենաշատն է դուր եկել։ Կարող եք նաև մի զույգ բանկա պատրաստել և, ինչպես նախորդ խաղերում, փնտրել նույն հոտը:
Օրինակներ՝ շամպուն, օճառ, թարմ հաց, ատամի մածուկ, թեյ, թարմ վարունգ, կոշիկի լաք, ներկ, մայրական օծանելիք:
«Ի՞նչ հոտ է գալիս այստեղ»:
Խոհանոցում մաքրեք ցիտրուսային մրգերը, զանգահարեք երեխային և խնդրեք նշել, թե ինչ հոտ է գալիս խոհանոցից: Եթե երեխան դա չի ճանաչում, ապա ցույց տվեք միրգը և հնարավորություն տվեք հոտոտել։
«Մրգային հաճույք»
Խնդրեք երեխային փակել աչքերը: Նրա դիմաց մի ափսե դրեք՝ տարբեր մրգերի կտորներով։ Հրավիրեք երեխային հոտով որոշել, թե որ միրգն է նա բռնել իր ձեռքերում: Եթե դժվարանում եք, առաջարկեք համտեսել այն։
«Տարբեր բանջարեղեն»
Մեկ ափսեի մեջ դնել տարբեր բանջարեղենի կտորներ։ Թող ձեր երեխային բանջարեղենը առանձին դասավորի տարբեր ափսեների վրա: Դա անելու համար մի քանի դատարկ ափսե դրեք նրա դիմաց։
Եվ վերջապես, երբ միաժամանակ երկու ձեռքով ինչ-որ բան եք անում, օրինակ՝ երաժշտական գործիք նվագելը կամ նույնիսկ ստեղնաշարով մուտքագրելը, երկու կիսագնդերն էլ աշխատում են: Այսպիսով, սա նույնպես յուրատեսակ թրեյնինգ է: Օգտակար է նաև սովորական գործողություններ կատարել ոչ թե առաջատար ձեռքով, այլ մյուսով։ Նրանք. աջլիկները կարող են ապրել ձախլիկների կյանքով, իսկ ձախլիկները, համապատասխանաբար, ընդհակառակը, դառնում են աջլիկ։ Օրինակ, եթե դուք սովորաբար խոզանակում եք ձեր ատամները՝ խոզանակը ձեր ձախ ձեռքում պահելով, ապա պարբերաբար այն տեղափոխեք աջ: Եթե գրում եք աջ ձեռքով, գրիչը տեղափոխեք ձախ: Սա ոչ միայն օգտակար է, այլև զվարճալի: Իսկ նման մարզումների արդյունքները երկար սպասել չեն տա:
