ա) բուսական և կենդանական աշխարհին վտանգավոր նյութերի փոխադրման համար օգտագործվող նշանը.
բ) ԵՄ-ում «Վտանգավոր է շրջակա միջավայրի համար» նշանը:

Չնետել աղբը

 

 «Նետեք աղբարկղը» բնապահպանական պիտակ

Կենդանիների վրա փորձերի մերժումը

Հեղինակային իրավունքները պատկանում են սեփականատեր Panda WWF- ը նշանը — Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամի, որն ունի ավելի քան 5 միլիոն հետեւորդներին հարյուր երկրներում Երկրի. Նրանց նպատակն է պահպանել կենսաբանական բազմազանությունը մոլորակի. Cute Panda եկել է տասը հազարամյակների կերպարների եւ օգտագործվում է մի շարք առեւտրային ընկերությունների, որոնք օգնում են ավելի լավ պատճառ:

Էկո-պիտակ «Վերամշակում»
Փաթեթավորման կամ պոլիմերային նյութերից պատրաստված ապրանքների վրա նրանք դնում են նշան տեղեկացնելով, որ փաթեթավորումը կամ ապրանքները վերամշակման համար են: Այս դեպքում կա՛մ 1 -7 թվերը դրվում են հենց նշանի մեջ կամ դրան կից, կա՛մ տա

ռեր ՝ այն նյութի ծածկագիրը, որից պատրաստվում է ապրանքը կամ դրա փաթեթավորումը: Պլաստիկ սպասքների վրա տեղադրվում է ցուցանակ, որը տեղեկացնում է սննդամթերքի հետ շփման համար պլաստիկ արտադրանքի պիտանիության մասին:

1 Բնապահպանական միջազգային կազմակերպությունների լոգոները։

Բնության պահպանության միջազգային միությունը, զբաղվում է Երկիր մոլորակի կենսաբազմազանության պահպանման խնդիրներով։  Նպատակն է աշխարհի բոլոր կազմակերպություններին տրամադրել աջակցություն և օգնություն՝ պահպանելու բնության ամբողջականությունն ու բազմազանությունը։

 

Սոցիալ-էկոլոգիական միջազգային միությունը բնապահպանական միջազգային կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է 1988-ի դեկտեմբերին:
Այս պահին MSEC- ն ավելի քան 10 հազար մարդ է 17 երկրներից:
MSEC- ի ստեղծման հիմնական գաղափարը մեկ հարկի տակ հավաքել մարդկանց, ովքեր հոգ են տանում, թե ինչ է լինելու Երկրի հետ։

Բնության համաշխարհային հիմնադրամ, Նպատակն է բնական միջավայրի վատթարացման կանխարգելումը, բնության պահպանության և բուսական ու կենդանական աշխարհի անհետացող տեսակների փրկության համար ֆինանսական միջոցների հայթայթումը։

 

• 2 Էկոլոգիական և էթիկական նշանները։

ա) բուսական և կենդանական աշխարհին վտանգավոր նյութերի փոխադրման համար օգտագործվող նշանը.
բ) ԵՄ-ում «Վտանգավոր է շրջակա միջավայրի համար» նշանը:

Չնետել աղբը

 

 «Նետեք աղբարկղը» բնապահպանական պիտակ

Կենդանիների վրա փորձերի մերժումը

Panda WWF- ը նշանը — Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամի, որն ունի ավելի քան 5 միլիոն հետեւորդներին հարյուր երկրներում Երկրի. Նրանց նպատակն է պահպանել կենսաբանական բազմազանությունը մոլորակի վրա։

Էկո-պիտակ «Վերամշակում»
Փաթեթավորման կամ պոլիմերային նյութերից պատրաստված ապրանքների վրա նրանք դնում են նշան տեղեկացնելով, որ փաթեթավորումը կամ ապրանքները վերամշակման համար են: «Կանաչ կետ» բնապահպանական պիտակ

• 3 Բնական միջավայրի ախտոտման տեսակները։

Բնածին-  երկրաշարժեր, հրաբուխներ, ջրհեղեղներ, հրդեհներ, փոթորիկներ, սողանքներ։

Մարդածին- մարդու գործունեության արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, տրանսպորտային, կենցաղային, ռազմական։

Մեխանիկական-  քաղաքաշինություն, ճանապարհաշինություն, ծառահատումներ։

Ֆիզիկական-  լույս, աղմուկ, ջերմություն, խոնավություն։

• 4 Երևան քաղաքի արձանները, թվարկել Երևանի 10 արձան։

Արա Հարությունյան

Ձեռքերը Քրիստոսի խոշոր արձանի ձեռքերն են։ 1967թ. տեղի է ունենում «Բարեկամության» արձանի պաշտոնական բացման արարողությունը և այդ օրվանից սկսած «Բարեկամության» արձանը դառնում է Երևանի համայնապատկերի անբաժանելի մասը:

1- Վարդան Մամիկոնյան

Արձանը գտնվում է Երևանի Օղակաձև զբոսայգում, Վարդանանց և Խանջյան փողոցներիի հարևանությամբ։ Արձանի հեղինակը Երվանդ Քոչարն է։ Այն տեղադրվել է 1975 թ.։

2- Հովհաննես Այվազովսկի

Արձանը գտնվում է Երևանի ` Օղակաձև զբոսայգում, Երևանի Կամերային երաժշտության տան մոտ։ Արձանի հեղինակը Յուրի Պետրոսյանն է։ Այն տեղադրվել է 2003 թ.։ Արձանի ստեղծման գործին աջակցել է մոսկվաբնակ գործարար Սենիկ Գևորգյանը

3- Մեսրոպ Մաշտոց

Բազալտ, հեղինակը Ղուկաս Չուբարյանն է։ Տեղադրվել է 1967 թվականին Մատենադարանի մուտքի մոտ։

4- Մխիթար Գոշ

Բազալտ, հեղինակը Ղուկաս Չուբարյանն է։ Տեղադրվել է 1967 թվականին Մատենադարանի մոտ։

5- Ավետիք Իսահակյան

Արձանը գտնվում է Երևանի կենտրոնում ` Օղակաձև զբոսայգու Մոսկովյան, Իսահակյան և Աբովյան փողոցներին հարող հատվածում, մետրոպոլիտենի ,,Երիտասարդական,, կայարանից քիչ հեռու։ Արձանի հեղինակը Սարգիս Բաղդասարյանն է։ Այն տեղադրվել է 1965 թ.:

6- Սասունցի Դավիթ

Արձանը գտնվում է Երևանի Սասունցի Դավթի հրապարակում։ Արձանի հեղինակը Երվանդ Քոչարն է։ Այն տեղադրվել է 1959 թ.։ 1939 թ. Երևանում պատրաստվում էին տոնել ,,Սասնա ծռեր,, էպոսի 1000- ամյա հոբելյանը։ Տոնակատարությունների նախօրեին որոշվում է կայարանամերձ հրապարակում կանգնեցնել էպոսի հերոսի քանդակը։

7- Զորավար Անդրանիկ

Արձանը գտնվում է Երևանի Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի Վահան Զատիկյանի անվան այգում։ Արձանի հեղինակը Արա Շիրազն է։ Արձանը տեղադրվել է 1999 թվականին։ Արձանը տեղադրվել է հենց Զորավարի ծննդյան տարեդարձի օրը ՝ 1999 թ. փետրվարի 25- ին։

8- Արգիշտի Ա

Քանդակագործ՝ Լ. Թոքմաջյան, ճարտարապետ՝ Է. Բարոյան։ Տուֆ, բազալտ,  2002թ։

9- Վահրամ Փափազյան

Քանդակագործ՝ Լևոն Թոքմաջյան։ Բազալտ, 2012թ։

 

• 5 Էկոհամակարգ։ Ի՞նչ է էկոհամակարգը։

Էկոհամակարգը`կենսաբանական համակարգ, որը կազմված է կենդանի օրգանիզմների համայնքից` բիոցենոզից, նրանց բնակության միջավայրից՝ կենսատոպից, կապի համակարգից՝ որը էներգիայի և նյութի փոխանակություն է իրականանում նրանց միջև։ Էկոլոգիայի հիմնական հասկացություններից է։ Էկոհամակարգի օրինակ է հանդիսանում ջրավազանը նրանում բնակվող բույսերի, ձկների, անողնաշարավորների, միկրոօրգանիզմների հետ, որոնք կազմում են համակարգի կենդանի բաղադրամասը՝ կենսացենոզը։

 

• 6 Էկոտուրիզմ։ Ի՞նչ է էկոտուրիզմը։

Էկոտուրիզմ, էկոզբոսաշրջություն, բնության, նրա բաղադրիչների և պատմամշակութային հուշարձանների ճանաչողության նպատակով կազմակերպվող զբոսաշրջություն է։ Էկոզբոսաշրջության խնդիրներն են բնական և մշակութային ժառանգության պահպանության օժանդակումը, ազգաբնակչության էկոլոգիական կրթության և իրազեկության բարձրացումը։

• 7 Թվարկել ՀՀ մարզերը և յուրաքանչյուր մարզում անվանել մեկ մշակութային արձան։

Արագածոտն-Անդրանիկ Օզանյանի հուշարձան՝ Ուջան գյուղում։ Արարատ-հայդուկապետ Գևորգ Չաուշի հուշարձան՝ Արտաշատում։ Արմավիր-Մեսրոպ Մաշտոցի հուշարձան՝ Վաղարշապատ քաղաքում։ Գեղարքունիք-, Կոռայք— Հուշարձան նվիրված Հաճնի 1920 ինքնապաշտպանությանը։, Լոռի-Հովհաննես Թումանյանի սիրտ մատուռ՝ Դսեղ գյուղում։ Շիրակ-Շառլ Ազնավուրի արձան՝ Գյումրիում։ Սյունիք-Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին՝ Ագարակ քաղաքում։ Տավուշ-Աշոտ Երկաթի ձիարձան՝ Իջևանում։ Վայոց ձոր-Հուշաղբյուր Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին՝ Աղավնաձորում։

8 Ներկայացնել մեկ խաղ, որը կզարգացնի երեխայի պատկերացումները էկոլոգիայի կամ բնագիտության ոլորտում։

Ամպերը կազմված են ջրի կաթիլներից և փոքրիկ սառցակտորներից: Ներքևից բարձրացող տաք օդի շնորհիվ այդ մասնիկներն անընդհատ կպչում են իրար և էներգիայով լիցքավորվում: Երբ այդ էներգիայի քանակությունը մեծանում է, ամպից որոշ մասնիկներ օդով հասնում են Երկիր՝ և ամպերը այդ էներգիան ստանալով բարկանում են և ստացվում է կայծակ։ Այն տևում է շատ կարճ, ջերմաստիճանը մեծանում է, և տեղի է ունենում փոքր ժամանակով լույսի արձակում։

• 9 Տրված էկոլոգիական մի քանի նախադասություն ձևափոխեք այնպես, որպեսզի Ձեզ հասկանա 5 տարեկան երեխան։

 

• 10 Ի՞նչ է ազիմուտը, ներկայացնել բանաձևը, և կատարել տրված առաջադրանքը։

 

• 11 ՀՀ կարմիր գիրքը։ Հատուկ պահպանման տարածքները։

Բուսական և կենդանական աշխարհների հազվագյուտ, անհետացած ու անհետացող, կրճատվող, անորոշ տեսակների հաշվառման գիրք, որը փաստացի տվյալներ է պարունակում դրանց կենսաբանության, թվաքանակի, տարածման վայրերի, ձևաբանության վերաբերյալ։ Սևան, Դիլիջան, Արևիկ, Արփի լճի ազգային պարկ։ Խոսրովի, Շիկահողի, Էրեբունի արգելոցներ։ Ջերմուկ, Իջևան, Գորիս, Խոր Վիրապ, Սոսու, Սև լիճ արգելավայրեր։

• 12 ԳՄՈ։ Ի՞նչ է ԳՄՈ-ն։

 

• 13 Թունավոր կոսմետիկ միջոցներ։ Պարզել արդյոք տրված կոսմետիկ միջոցը թունավոր է, թե՞ ոչ։

 

Սոցիալ-էկոլոգիական միջազգային միությունը բնապահպանական միջազգային կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է 1988-ի դեկտեմբերին:
Այս պահին MSEC- ն ավելի քան 10 հազար մարդ է 17 երկրներից:
MSEC- ի ստեղծման հիմնական գաղափարը մեկ հարկի տակ հավաքել մարդկանց, ովքեր հոգ են տանում, թե ինչ է լինելու Երկրի հետ, իր բնույթով և մշակույթով, իր ժողովրդի հետ, մեր երեխաների և թոռների հետ:

 

Հիմնական խնդիրներն ու նպատակները

Սոցիալական էկոլոգիայի հիմնական խնդիրն է ուսումնասիրել մարդու շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության մեխանիզմների և այն վերափոխումները, որոնք մարդկային գործունեության արդյունք են։ Սոցիալական էկոլոգիայի խնդիրները բաժանվում է երեք հիմնական խմբի՝

• Գլոբալ մասշտաբի — բնակչության և ռեսուրսների գլոբալ կանխատեսումը ինտենսիվ արդյունաբերական զարգացման պայմաններում (գլոբալ էկոլոգիա) և քաղաքակրթության զարգացման հետագա ուղիների սահմանում։
• Ռեգիոնալ մասշտաբի — առանձին էկոհամակարգերի ուսումնասիրում ռեգիոնների և շրջանների մակարդակով(ռեգիոնալ էկոլոգիա)։
• Միկրոմասշտաբի – հիմնական հատկանիշներն ուբաղադրատարրերը ուսումնասիրում կյանքի քաղաքային պայմաններում (քաղաքի էկոլոգիա կամ քաղաքի սոցիոլոգիա)։

 

 

Էկոլոգիայի դասին նոր նախագիծ սկսեցինք իրագործել, այն հիմնված էր պլաստիկ շշերի վերամակման հիման վրա։ Որոշեցի գրիչները և մնան իրերը տեղավորելու հարմար՝ գրչատուփի նման մի բան պատրաստել, որը պատրաստել շատ հեշտ ստացվեց։ Ես վերցրել էի՝ երկու շիշ, որի վերին հատվածը կտրել հեռացրել էի՝ ավելորդ էր, վերցրել էի տպեր, գունավոր կտորանման թուղթ, հաստ թուղթ։ Կտրել՝ ձևավորելով, միմյանց ամրացնելով ես ստացա այս հետաքրքիր գրիչների տուփը։ Այն նվիրելու եմ քոլեջին։

Երկրագնդի հողային ռեսուրսները կազմում են համաշխարհային հողային ֆոնդը՝ մոտ 13 մլրդ 400 մլն հա: Դա հավասար է երկրագնդի ընդհանուր մակերեսի 26%-ին, իսկ ցամաքային մակերեսի՝ 90%-ին (մնացած 10%-ը կազմում են Անտարկտիդան, Գրենլանդիան և բևեռային շրջանների փոքր կղզիները):

Գյուղատնտեսության կողմից օգտագործվող, ինչպես նաև անտառներով ու թփուտներով զբաղեցրած հողերն ընդունված է անվանել արդյունավետ հողեր:
Մյուս հողերը, ինչպիսիք են՝ բնակավայրերի, ճանապարհների, այլ կառույցների տակ գտնվողները, ճահիճները, անապատները, տունդրան, սառցադաշտերը, բարձրալեռնային լերկ տարածությունները, անարդյունավետ և մասամբ արդյունավետ հողերն են: Արդյունավետ հողերը կազմում են համաշխարհային հողային ռեսուրսների 65%-ը՝ 8.7 մլրդ հա: Մնացած 35%-ը (.4.7 մլրդ հա) մասամբ արդյունավետ և անարդյունավետ հողերն են, որոնք պիտանի չեն մարդուն անհրաժեշտ կենսամթերքներ ստանալու համար:
Այսպիսով, համաշխարհային հողային ֆոնդի առավել արժեքավոր մասը արդյունավետ հողերն են, այսինքն՝ գյուղատնտեսական և անտառային հանդակները:
Մարդիկ ակտիվորեն և ավելի մեծ արդյունավետությամբ օգտագործում են գյուղատնտեսական հողահանդակները: Իսկ դրանք կազմում են համաշխարհային հողային ֆոնդի մոտավորապես 1/3-ը, ճիշտ այնքան, ինչքան գյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի, այսինքն՝ անարդյունավետ և մասամբ արդյունավետ հողերն են: Դրանցից վարելահողեր են 1.4 մլրդ հա (համաշխարհային ընդհանուր ֆոնդի ընդամենը10%-ը), բազամամյա տնկարկներ (այգիներ և պլանտացիաներ)` 0.1  մլրդ հա(0.3%), արոտավայրեր ու խոտհարքեր՝ 3.1 մլրդ հա (24%):

Գյուղատնտեսական հողերի բաշխումը երկրագնդի վրա խիստ անհավասրաչափ է և պայմանավորված է բնական պայմաններով, տարածքի յուրացվածության աստիճանով, բնակչության խտությամբ և մի շարք այլ ցուցանիշներով:

Читать далее →

1. Քանի՞ տոկոս ընձուխտներ են մնացել Կենիայում վերջին 30 տարվա ընթացքում։

Վերջին 30 տարվա ընթացքում ընձուղտի պոպուլյացիան 40% -ով պակասել է ապօրինի որսի պատճառով:

2. Աֆրիկայի, ո՞ր մասում է դեռ հնարավոր դիտարկել վայրի կենդանիներ, ո՞ր գետի մոտ և ինչու՞ այդտեղ դեռ շատ կենդանիներ կան։

Աֆրիկայում Սաֆարին ամբողջ մայրցամաքի այցեքարտն է: Տեսնել իրենց բնական միջավայրում կենդանիներ, որոնք, լավագույն դեպքում, միայն կենդանաբանական այգիներում են նախկինում տեսել:
1939-ին ստեղծվեց Որսորդական քաղաքականության կոմիտեն, հենց նա նախաձեռնեց երկրում պահպանվող տարածքների կազմակերպումը: 1945 թվականը ազգային պարկերի մասին օրենքի ընդունման տարի էր, և ևս 5 տարի անց Քենիայում արդեն գործում էին 4 ազգային պարկեր և 6 արգելոցներ: XX դարի 60-ականների կեսերին երկիրը ձեռք բերեց անկախություն, և կառավարությունն էլ ավելի ակտիվացավ ՝ բնաջնջման սպառնացող կենդանիների պոպուլյացիաների պահպանման միջոցառումներ ձեռնարկելու ուղղությամբ:

3. Ի՞նչ են աճեցնում լճի ափին ջերմոցներում: Արդյո՞ք դա օգուտ է բերում մարդկանց, իսկ բնությանը։

Դա վնասակար է, քանի որ տեղի է ունենում կլիմայի փոփոխություն և բնությունը սկսում է փչանալ:

4. Ո՞րն է աշխարհի ամենամեծ արվարձանային թաղամասը, ո՞ր քաղաքում է այն գտնվում։

Աշխարհի ամենամեծ արվարձանը գտնվում է Ֆրանսիայի Փարիզ քաղաքում: Այնտեղ ապրում է շուրջ 12 միլիոն մարդ:

5. Ո՞ր երկրում է գտնվում գործող Լինդայի հրաբուխը։

Լինդայի հրաբուխը գտնվում է Ալյասկայում:

6. Ո՞ր երկրում է գտնվում մեր մոլորակի ամենահին պահպանված տեղանքը իր նախկին տեսքով։

Մոլորակի ամենահին շենքը տեղակայված է Բուգոնի նեկրոպոլիսում, որը հայտնաբերվել է Ֆրանսիայում Բուգոն գետի ափին `տասնիններորդ դարի առաջին կեսին:

7. Ո՞ր երկրի մայրաքաղաքն է աշխարհի ամենաախտոտված քաղաքներից մեկը։

Աշխարհում ամենաաղտոտված քաղաքը Սաուդյան Արաբիայի մայրաքաղաք Ռիադն է, որին հաջորդում են Դելին (Հնդկաստան) և Դոհան (Քաթար):

8. Գիտնականները ապացուցել են, որ Հիմալայան լեռնաշղթայի գագաթներին օդը նույնքան ախտոտված է, որն մեր քաղաքներում: Ի՞նչն է պատճառը։

9. Ո՞րն է առաջնային էկոլոգիական խնդիրը Հնդկաստանում: Ինչպե՞ս են այնտեղ ջուր ստանում սովորական գյուղացիները։

Այսօր երկրում բախվում են հետևյալ բնապահպանական խնդիրները. Անտառահատումներ, հողի և այլ չվերականգնվող ռեսուրսների սպառում, ջրի և մթնոլորտի աղտոտում։ Գյուղացիները ջուրը ստանում են շրջանի միակ ջրհորից: Իսկ հեռավոր գյուղերի բնակիչները մեկ կամ երկու օր ջուր ստանալու համար անցնում են 20-40 կմ ճանապարհ:

10. Ի՞նչ էկոլոգիական խնդիր է նկարագրվում Ինդոնեզիայում։

Էկոլոգիական խնդիրները ներառում են լայնամասշտաբ անտառահատումները (հիմնականում ապօրինի) և դրանց հետ կապված անտառային հրդեհները, որոնք առաջացնում են ուժեղ ծխախոտ ՝ արևմտյան Ինդոնեզիայի, Մալազիայի և Սինգապուրի որոշ մասերում: ծովային ռեսուրսների գերշահագործում; և բնապահպանական խնդիրները, որոնք կապված են արագ քաղաքաշինության և տնտեսական հետ:

12. Ինչպե՞ս է կոչվում ստորջրյա հրաբուխը, որի պատճառով փլուզվեցին Ինդոնեզիայի մի քանի քաղաքներ։

Ինդոնեզիայի հրաբուխները պատկանում են այսպես կոչված Խաղաղ օվկիանոսի կրակե օղակին ՝ Երկրի ամենասեյսմիկ ակտիվ շրջանին, որն իր մեջ պարունակում է աշխարհի բոլոր ակտիվ հրաբուխներից առավելագույնը: Ներկայացված ցուցակում Ինդոնեզիայի հրաբուխները աշխարհագրորեն խմբավորված են վեց շրջանի։ Երեք շրջանների հրաբուխները պատկանում են Սունդա կղզու աղեղային համակարգին ՝ ձգվելով ավելի քան 3000 կմ հյուսիսային Սումատրաից մինչև Բանդա ծով:

13. Ի՞նչն է հանդիսացել հրաբխի առաջացման պատճառը։

Հրաբխի ժայթքումը տեղի է ունենում մագմայի գազազերծման պատճառով: Վերև բարձրանալով ՝ մագման կորցնում է գազերն ու ջրային գոլորշիները և վերածվում լավայի ՝ գազերի մեջ սպառված մագմա: Ի տարբերություն գազավորված ըմպելիքների, հրաբխի ժայթքման ժամանակ արտանետվող գազերը դյուրավառ են, ուստի դրանք բռնկվում են և պայթում հրաբխի բերանում: Կլիմայի տաքացումը և գազերի կուտակումը այդ ամենի պատճառն են։

14. Ո՞ր անտառներն են կանգնած անհետացման շեմին Թայլանդում: Ի՞նչն է պատճառը։

15. Ի՞նչպիսի դեր են կատարում ծառերը մեր մոլորակի կյանքում։

Ծառերը շատ կարևոր դեր ունեն մեր մոլորակի վրա, բացի այն, որ մեզ բերք են տալիս, նաև թթվածնի համար են շատ կարևոր։

16. Ինչո՞վ է բացատրվում սառույցի մուգ երկնագույն երանգը։

Երբ սառույցի միջով լույսի շող է անցնում, կարմիր ճառագայթները նախ կլանվում են, իսկ կապույտները թափանցում են մեծագույն խորություն: Սառույցի բյուրեղների և ձյան մասնիկների մեծ չափի պատճառով բոլոր տեսանելի ալիքների երկարությունները հավասարապես ցրված են:

17. Քանի՞ տարի է անհրաժեշտ ծառերին Կանադայի հյուսիսային մասում աճելու համար։

Մոտ 60 տարի:

18. Ի՞նչ էկոլոգիական վնաս է բերում Ալբերտայում գտնվող նավթի վերամշակման գործարանը։

Բնապահպանական վնասը՝ բավականին մեծ քանակությամբ ջրի օգտագործում, գործարաններից վնասակար ծխի օգտագործում, թունավոր նյութերի հեռացում: Հանքարդյունաբերության ապարատի թունավոր նյութերի շնորհիվ, որոնք ուղիղ գնում են դեպի ծով, օվկիանոս և ցամաք:

19. Որքա՞ն է կյանքի միջին տևողությունը Սվազիլենդ երկրում: Ինչու՞։

Կյանքի միջին տևողությունը Սվազիլենդ երկրում 49 տարեկան է։ Փաստն այն է, որ երկիրը, ըստ էության, չի ղեկավարվում միապետի կողմից, այլ ամեն տեսակի հիվանդություններն ու սովը:

20. Որքանո՞վ է աճել թղթի սպառման քանակը աշխարհում, վերջին 10 տարվա ընթացքում։ 

Թղթի սպառման քանակը աշխարհում, վերջին 10 տարվա ընթացքում աճել է 4% -ով: Տարեկան 81 միլիարդ եվրոյի շրջանառություն: Ստվարաթղթի և թղթի թողարկման ծավալով տարեկան 50 հազար տոննայից պակաս:

21. Ո՞ր ծառերն են մշակում թուղթ ստանալու նպատակով և արֆյոք այդ տարածքներում այլևս հնարավոր է այլ անտառ բուծել: Ինչու՞։

Օրինակ ՝ սոճին, օգտագործում են առորյայում օգտագործվող կոշտ թղթերից պատրաստելու համար։ Կաղնին ու թխկին օգտագործվում են ավելի սահուն և պակաս դիմացկուն թուղթ տպելու նպատակներով: Եթե հողը վերականգնվի, ուրեմն որոշ ժամանակ անց կարելի է տնկել նոր ծառեր։

22. Ինչու՞ է անհետանում Չադ լիճը։

Չադ լիճը վերջին հազարամյակում յոթերորդ անգամ չորանում է, բայց մարդը միջամտում է կյանքի այդ բնական ընթացքին. Չադի չորացման հիմնական պատճառը   Կենտրոնական Աֆրիկայի Շարի և Լոգոնե գետերի ծանծաղուտն է, որով սնուցում են լիճը:

23. Ի՞նչ հսկայական էլեկտրակայաններ են օգտագործում Իսպանիայում, որ տեսակի այլնտրանքային էներգիան է այնտեղ գործածվում։

Իսպանիայում օգտագործվում են շատ հսկայական  արգոնով աշխատող էլեկտրակայաններ:

24. Ինչու՞ են այրվում Հունաստանի անտառները։

Այրվում են հիմնականում շատ տաք կլիմայի պատճառով:

25. Ո՞ր երկրում են ամենաշատը պեստիցիդներ օգտագործում, ի՞նչ նպատակով։

Պեստիցիդները օգտագործվում են բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ պայքարելու համար։ Հիմնականում օգտագործվում է Ռուսաստանում ու  Հնդկաստանում:

26. Ինչպե՞ս է Նոր Զելանդիան որոշել պահպանել անտառները։

Նոր Զելանդիայում անտառները պահպանելու համար որոշել են անցնել արևային մարտկոցները ավելացնելու համար, նաև բացել են հիդրոէլեկտրակայաններ, որոնք աշխատում են, ոչ մի վնաս չպատճառելով բնությանը:

27. Ո՞ր երկրում է գտնվում Պետրա տաճարը։

Այն գտնվում է Հորդանանում:

Առաջին օգնություն սննդային թունավորումների ժամանակ։

Սննդային թունավորումներ ժամանակ հարկավոր է՝ սոդայաջուր խմել, որպեսզի աղիքները մաքրվեն թունավորումից։ Երկրորդ դեպքում հարկավոր է՝ մեկ լիտրից ավել ջուր խմել, որպեսզի փցխումներ առաջանա և թունավոր նյութերը դուրս գա օրգանիզմից։ Կամ եթե սննդային թունավորման քանակը շատ է օրգանիզմում, հարկավոր է՝ ստամոքսային լվացում կատարել։

ԳՄՕ-ի պարունակությունը սննդի մեջ, ո՞րն է ԳՄՕ-ն, ո՞ր կազմակերպությունն է ԱՄՆ-ում արտադրում ամենաշատ ԳՄՕ ապրանքները։

ԳՄՕ-ի պարունակությունը 0,9 %-ից բարձր է համարվում, ինչը շատ վատ է ազդում մարդու վրա։ ԳՄՕ-ն Գենետիկորեն Մոդիֆիկացված օրգանիզմներ, սրանք համարվում են նյութերով կամ հատուկ մշակված ձևերով պատրաստված մթերքներ կամ բանջարեղեններ, որոնք իրական մթերքներին չեն համապատասխանում, սրանք ունենում են ավելի մեծ չափսեր ավելի համեղ են թվում և ուտելուց հետո արդեն ունենում են կախվածություն։ Կազմակերպությունը՝ Colan, Pepsi, Lays-չիպսերը և այլն։

Հայաստանի Հանրապետության արգելոցները և արգելավայրերը։

Հայաստանի ամենա հին և մեծ արգելոցը դա՝ Խոսրովի արգելոցն է, հետո՝ Շիկահողի արգելոցը, Էրեբունի արգելոցը, իսկ արգելավայրերից՝ Մեղրաձոր, Գանձաքար, Գետիկի արգելավայրը և այլն։

Էկոլոգիական հետքը ի՞նչ է, ինչպե՞ս է որոշվում։

Էկոլոգիական հետքը դա մարդկանց պահանջարկների քանակն է սահմանում, այսինքն սրանք կարող են համարվել ջրային կամ հողային տարածքներ, որոնք մարդկանց կողմից փչացել են և աղտոտվածությունը մագրում վերականգնում են։ Էկոլոգիական հետքը որոշվում է՝ երբ օրգանիզմը իր հետևից թողնում է աղտոտվածություն կամ ինչ-որ բան։

Հայաստանի Հանրապետության խոտաբույսերը և դեղաբույսերը։

Սամիթը դեղաբույս է համարվում, որը փոքր երեխաներին խմեցնում էին իրենց գազերի համար, կամ աղիքները հանգստացնելու համար, այն շատ օգտակար հատկություններ ունի՝ հակաբորբոքային, ինչպես նաև աղջիկների ցիկլի ժամանակ ազատում է ցավերից և փորը թուլացնում։ Խոտաբույսերից՝ սիբեխը, սինձը, ավելուկը, շուշանը, սրանցից որոշները, օգտագործվում են և բժշկության մեջ և ուտելու համար։ Օրինակ ուրցը և ռեհանը մրսածության դեմ են օգտագործում, որով թեյ են պատրաստում։

Մեր գյուղում, խնդիրները ավելի շատ վերաբերվում են աղբահանությանը, խոսքը ո՛չ թե աղբամանների մասին է, այլ առվակներ, որոնք հոսում են ճանապարհների եզրերով։ Աղբահանությունը համեմատաբար շատ գյուղերի այստեղ լավ է իրականացվում՝ շաբատը մեկ անգամ, մենք աղբը հավագում էնք պարկերի մեջ՝ հետո աղբատար մեքենան տանում է։ Սակայն, չգիտես ինչո՞ւ մարդիկ աղբը հանում են և լցնում առվակների մեջ․ իսկ դրա պատճառով առվակները խցանվում են և ջուրը դուրս է գալիս և հոսում մայթերով։ Մյուս կողմից էլ ջրամբարներն են խցանվում, որի պատճառով էլ ջուրը ցամաքում է, իսկ այգիները մնում են առանց ջրելու։

 

Հայաստանի Հանրապետության հատում պահպանվող տարածքները ներառում են՝ ազգային պարկերը, պետական արգելոցները, պետական արգելավայրերը և բնության հուշարձանները։ Այն երկրի տարածքի մակերեսով կազմում է 13% -ը։ Խոսրովի արգելոցը Հայաստանի ամենահին և եզակի պահպանվող տարածքներից է։ Այն գոյություն ունի ավելի քան 17 դար։ Մակերեսը զբաղեցնում է 30հզ․ հա, այն իր մեջ ներառում է 8 առանձին տեղամասեր։ Այն միջին բարձրության լեռնաշղթաների, գմբեթաձև բարձրությունների, նածալեռնային սարավանդների, խորը հովոիտների մի ամբողջություն է։ Լեռնաշղթաներից ամենահզորը Ուրծի լեռնաշղթան է, այն ունի 32կմ երկարություն, այն կազմված է կրաքարերից, ավազաքարերից, որոնք ունեն սպիտակ և կարմիր երանգներ։ Ամենաբարձր լեռներն են՝ Ուրծի (2445մ) և  Դահնակ (2536մ) լեռնագագաթները։ Ուժեղ հողմահարման հետևանքով, Երախի լեռնազանգվածի գրեթե բոլոր հատվածները ծածկված են խճաթերթաքարային թափվածքներով, իսկ ստորոտում դուրս են գալիս մեծ թվով հանքային աղբյուրներ։ Հողմահարման պատճառով այստեղ ծևավորվել են ռելիեֆի ֆանտաստիկ ձևեր, ինչը կենսաբազնազանության հետ միասին, արգելոցը դարձնում է Հայաստանի էկոզբոսաշրջային կարևոևագույն տարածքներից մեկը։ Արգելոցի տարածքի 66% -ը ունի 30 աստիճան թեքություն, ինչը նպաստավոր է էկոզբոսաշրջության տարատեսակների զարգացման համար։ Տեղումների քանակը տատանվում է 400-800մմ սահմաններում։ Արգելոցի ջրագրական ցանցի հիմքը հանդիսանում են Ազատ և Վեդի գետերը։ Այստեղ շատ են նաև հանքային և սովորական քաղցրահամ աղբյուրներ, որոնք էկոտուրերի ժամանակ կարող են օգտագործվել կենցաղային նպատակներով։ Այստեղ հանդիպում են Հայաստանում աճող բուսատեսակների (3200 տեսակ)  կեսից ավելին։ Արգելոցի տարածքում պահպանվել են ռելիկտային տեսակներ՝ գիհիներ, արևելյան կաղնի, ատլասյան պիստակենի, դաբաղային սղտորը և այլն։ Արգելոցի անտառածածկ տարածքը կազմում է 16% -ը, մնացածը զբաղեցնում են նոսրանտառները և լեռնային տարածքները։ Արգելոցում պահպանվել են էնդեմիկ տեսակներ՝ Վավիլովի տերեփուկը, Սոսնովսկու տանձենին որոնք անհետացման եզրին են։ Ուրծի լեռնաշղթայի բեդլենդներում հանդիպում են եզակի մի բուսատեսակի, որը կոչվում է՝ սապնարմատ, այն ոչ բարձր թուփ է՝ առանց փշերի։ Ճյուղերը և տերևները այնքան մոտ են դասավորված, որ թողնում են բարձիկի տպավորություն։ Վայրի տանձենիների բազմազանությունը կազմում է 10 տեսակը։ Տրավերտինների վրա աճում են հազվագյուտ բույսեր, օրինակ՝ Կարմիր գրքում գրանցված Օշեի կղմուխը։ Չոր, ցածրադիր վայրերում տարածված են կարիճները, մորմերը, սարդերի մի քանի տեսակներ։ Թիթեռներով հետաքրքրվող զբոսաշրջիկներին կհետաքրքրի հազվադեպ հանդիպող՝ քրդական դեղնաթիթեղը, որը գրանցված է եղել ԽՍՀՄ  Կարմիր գրքում։ Մեկ տասնյակից ավել թիթեռներ, որոնց հանդիպում են այստեղ, դրանք հազվագյուտ են։ Գետերում և կճերում հանդիպում են 10 տեսակի ձուկ, այդ թվում՝ գետային կարմրախայտ, կարմրակն, կողակ, քուռի, բեղլու, մուրզի, լերկաձուկ և այլն։ Տարածված են նաև 30 տեսակի մողեսներ և օձեր։ Հանդիպում են՝ ոսկեգույն մաբույան, երկարաոտ սցինկը, անդրկովկասյան մողեսիկը և այլն։ Խոսրովի անտառի գլխավոր հարստությունը համարվում է թռչնաշխարհը, որը ունի 130 տեսակի թռչուն։ Խիստ հազվագյուտ տեսակ է՝ կասպիական ուլարը, որը գրանցված է Կարմիր գրքում։  Գիշատիչ թռչունները շատ են, հատկապես ցերեկային գիշատիչները՝ բալոբանը, իսկական բազեն, սովորական հողմավար բազեն։ Շատ են նաև երգող թռչունները։ Կաթնասունների տեսակները կազմում են ավելի քան 40-ը։ Կենդանական աշխարհը ավելի բազմազան է անտառային գոտում, որտեղ պահպանվել են՝ լուսանը, անտառային քնամոլը, անտառամուկը։ Ամենուրեք հանդիպում են գորշ արջը, գայլը, աղվեսը, վարազը, ոզնին և գորշատամ սրնչակը։ Անտառից բարձր լանդշաֆտներում տարածված է՝ բեզոարյան այծը, հայկական մուֆլոնը, առաջավորասիական ընձառյուծը։ <<Խոսրովի անտառ>> արգելոցի նշանակությունը մեծ է ոչ միայն Հայաստանի, այլև ամբողջ Կովկասի համար։ Արգելոցը համապատասխանում է բնության բնության Պահպանության Միջազգային Միության դասակարգման <<la>> կատեգորիային, սա միակ առգեկոցն է Կովկասում, որտեղ պահպանվում են լեռնային քսերոֆիտները։

Մենք ընկեր Նելլիի հետ միասին այցելել էինք՝ <<Պլաստիկ շշերի վերամշակման գործարան>>։ Շատ հետաքրքիր անցավ, այնտեղ շշերը աղում էին և վերամշակում, որից հետո վաճառում են Ռուսաստանին։ Գործարանում շրջեցինք, այնտեղ տեսա տարատեսակ գործիքներ, որոնցով առանձնացնում, լվանում, աղում էին։ Շշերը բոլորը միասին չէին աղում առանձնացնում էին ըստ գույների՝ հետո նոր աղում։ Աղալուց հետո լցնում են մեծ մեշոկների մեջ և փաթեթավորում վաճառքի համար։ Աշխատակիցները շատ բարեհամբույր էին մեզ հետ՝ ամեն ինչը բացատրում էին և ցույց տալիս։ Ճանապարհը երկար չէր, այն գտնվում էր Չարբախում։ Բակում ես հանդիպեցի ստվարաթղթերի մեծ կույտի, դրանք կարելի է ասել ունեին գեղեցիկ տեսք և հետաքրքիր էին։ Շրջայցից հետո վերադարձանք Երևան՝ քոլեջի բակ և վերադարձանք տուն։